مؤلفه‌هایِ الگوی سیاستگذاری قومی، با تأکید بر رهنمودهای مقام معظم رهبری و سیاست‌های کلی نظام.

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دبیرآموزش و پروش منطقه 5-هیات مدیره جامعه کردهای تهران-عضوکمیته مطالعات استراتژیک ریاست جمهوری

2 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی شهرضا

3 استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد شهرضا، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرضا

چکیده

سیاستگذاری قومی، در کشورهایی که دارای چندین قومیت بوده‌اند، همواره یکی از دغدغه‌های جامعه و دولت است. چگونگی این سیاستگذاری‌ها و الگوی مناسب آن و به صورت خاص، مؤلفه‌های تشکیل دهندۀ این سیاستگذاری، بسیار حائز اهمیت هستند. الگوهای گوناگونی برای این سیاستگذاری وجود دارد که از «همانندسازی» که الگویی برای از بین بردن تمایزات قومی است تا الگوهای تکثرگرایِ «برابر» و «نابرابر». در این میان برای جامعۀ ایران که از سده‌ها پیش، اقوام گوناگون در آن زیسته و ملتی به‌نام ایران را تشکیل داده‌اند، سیاستگذاری قومی می‌تواند مبتنی بر الگوی «وحدت در کثرت» باشد که برای طبیعت ملت و دولت آن سازگارتر و به‌صلاح جامعه و دولت نزدیک‌تر است. در جمهوری اسلامی ایران، اسناد بالادستی کم‌وبیش به مقولۀ قومیت‌ها نیز پرداخته‌اند و رهبرانِ آن نیز همواره بر حقوق اقوام و مشارکت آن‌ها در امور توجه داشته‌اند و با در نظر داشتن این دو، مقالۀ حاضر به‌دنبال پاسخ به این پرسش است که مؤلفه‌های الگوی سیاستگذاری قومی در جمهوری اسلامی چیست؟ و با تحلیل بیانات رهبری و اسناد بالادستی، در پی استخراج این مؤلفه‌هاست و آن‌ها را این 5مورد می‌داند: 1. دین‌مداری؛ 2. وحدت ملی؛ 3. همزیستی اقوام؛ 4. وجود تنوع به‌عنوان یک فرصت؛ و 5. حق‌مداری، که هدف اصلی از پرداختن به این‌ها، ایجاد یک منظومۀ مفهومی برای رسیدن به‌سیاستگذاری مبتنی بر «مشارکت» اقوام در تمام شئون کشور است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Components of the Ethnic Policy Model, with Emphasis on the Supreme Leader's Guidelines and the System's General Policies.

نویسندگان [English]

  • Farshad Pisoureh 1
  • Shohreh Jalalpoor 2
  • Hossein Ahmadi 3
1 Secretary of Education of Region 5 - Board of Directors of the Kurdish Community of Tehran - Member of the Presidential Strategic Studies Committee
2 Assistant Prefessor
3 Assistant Professor
چکیده [English]

Ethnic policy, in countries with multiple ethnicities, has always been a concern of society and government. The nature of these policies and their appropriate model, and in particular the components of this policy, are very important. There are various models for this policy, from "assimilation" which is a model for eliminating ethnic differences to "equal" and "unequal" pluralist models. Meanwhile, for the Iranian society, in which various ethnic groups have lived for centuries and formed a nation called Iran, ethnic policy can be based on the model of "unity in plurality" that is more compatible with the nature of the nation and its government and closer to society and government. Is. In the Islamic Republic of Iran, upstream documents have more or less addressed the issue of ethnicities and its leaders have always paid attention to the rights of ethnic groups and their participation in affairs, and considering these two, the present article seeks to answer the question that components of ethnic policy model in What is the Islamic Republic? In addition, by analyzing the statements of the leadership and upstream documents, seeks to extract these components and considers them as these five cases: 1. Religiosity; 2. National unity; 3. Coexistence of relatives; 4. Existence of diversity as an opportunity; And 5. The rule of law, the main purpose of which is to create a conceptual system for achieving a policy based on the "participation" of ethnic groups in all aspects of the country.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Policy-making
  • Ethnicity
  • General Policies
  • Participation
  • Supreme Leader

Smiley face

الوانی، مهدی و همکاران (1395)، بررسی تنوع در سیاستگذاری فرهنگی ایران مطالعه موردی: قانون اساسی و سند نقشۀ مهندسی فرهنگی، دین و سیاست فرهنگی، شماره هفتم، پاییز و زمستان.
ایسنا (1384)، متن کامل سیاست‌های کلی نظام در بخش وحدت و همبستگی ملی، آدرس اینترنتی https://www.isna.ir، تاریخ مطلب 29/12/1384، تاریخ بازدید 30/2/1399.
برزگر، نصرت و همکاران (1398)، نقش سیاست‌های قومی و مذهبی در مشارکت اقوام در امنیت، توسعه همه‌جانبه و همگرایی با تأکید بر ترکمن‌های شمال و شمال شرق ایران، جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، سال نهم، شماره 2، بهار.
پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری(1396)، وحدت و همگرایی، آدرس اینترنتی https://www.leader.ir/fa/timeline/9/%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%AA-%D9%88-%D9%87%D9%85%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C، تاریخ مطلب 13/9/1396، تاریخ بازدید30/2/1399.
پایگاه خبری-تحلیلی چشم‌انداز1404 (بی‌تا)، سیاست‌های کلی نظام در دورۀ چشم‌انداز، آدرس اینترنتی https://1404.ir/download?f=2015/05/10/0/209.pdf، تاریخ بازدید 25/2/1399.
پورحبیب، عسکری و پریسا دریایی (1394)، تنوعات قومی فرصت یا تهدید، دومین کنفرانس بین المللی علوم رفتاری و مطالعات اجتماعی.
پورقوشچی، محمدرضا و محمود نادری (1393)، جهانی شدن و تکثرگرایی قومی در ایران، چالش‌ها و فرصت‌ها، مطالعات راهبردی جهانی شدن، سال پنجم، شمارۀ 14 (پیاپی 17).
ترابی، یوسف و یوسفعلی مجیدی (1393)، مدیریت شکاف‌های قومی در کردستان جمهوری اسلامی ایران، پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال سوم، شماره 11، شماره پیاپی 41، زمستان.
تقی‌لو، فرامرز (1386) تنوع قومی، سیاست چندفرهنگی و الگوی شهروندی: بررسی موردی ایران معاصر، مطالعات راهبردی، سال دهم، شمارۀ اول، شمارۀ مسلسل 35، بهار.
چمن‌خواه، لیلا (۱۳۸۹)، الگوی نظری مطالعه تنوع فرهنگی و انسجام ملی در کشور، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، معاونت پژوهشی، دفتر گسترش تولید علم.
حق‌پناه، جعفر (1382)، روند تدوین سیاست قومی در نظام جمهوری اسلامی ایران، مطالعات راهبردی، شماره 19.
خمینی، روح‌الله، (1385)، صحیفه امام، تهران، موسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی (ره).
دشتی، فرزانه و محمدرحیم عیوضی (1397)، در مقالۀ عوامل مؤثر در ارتقاء همگرایی اقوام ایرانی در عصر جهانی شدن، پژوهشنامۀ انقلاب اسلامی، سال هشتم، شمارة 29، زمستان.
دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (1388)، گزیده بیانات رهبر انقلاب در باره مردم کردستان و دیگر اقوام/ در حاشیه، آدرسhttp://farsi.khamenei.ir/page?id=6615، تاریخ مطلب 22/2/1388، تاریخ بازدید3/3/1399.
دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (1390الف)، ابلاغ سیاست‌های کلی «آمایش سرزمین»، آدرس اینترنتیhttp://farsi.khamenei.ir/news-content?id=37919، تاریخ مطلب21/9/1390، تاریخ بازدید30/2/1399.
دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (1390ب)، مروری بر نگاه رهبر انقلاب به قومیت‌های ایرانی هویت قومی؛ جزئی از هویت ملی ما، آدرس اینترنتی http://farsi.khamenei.ir/others-note?id=17601، تاریخ مطلب 25/7/1390، تاریخ بازدید30/2/1399.
رنجبر، مقصود و همکاران (1397). بررسی و تحلیل نظام سیاستگذاری قومی در ایران، فصلنامۀ راهبرد سیاسی، سال دوم، شماره 7، زمستان.
رهبری، علیرضا، (1380)، انقلاب اسلامی و هویت ملی، علوم سیاسی، سال چهارم، شمارۀ 16.
ساروخانی، باقر (1370)، دایره المعارف علوم اجتماعی، تهران، کیهان.
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور (1393)، سیاست‌های کلی نظام جمهوری اسلامی ایران ابلاغی مقام معظم رهبری و مجمع تشخیص مصلحت نظام، اردیبهشت.
سید امامی، کاووس و حمید هوشنگی (1395)، سیاستگذاری تنوع قومی در جمهوری اسلامی ایران: چشم‌انداز، اهداف و سیاست‌های پیشنهادی، مطالعات ملی، سال هفدهم، شماره 2.
شورای عالی انقلاب فرهنگی (1392)، نقشۀ مهندسی فرهنگی کشور.
صالحی امیری، رضا (1388)، مدیریت منازعات قومی در ایران، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک.
عاملی، سعیدرضا و نجمه محمدخانی (1394)، ارتباطات بین‌فرهنگی و گفتمان حقوقی، آموزشی و رسانه‌ای ایرانی، تحقیقات فرهنگی، سال اول، شماره 4، زمستان.
عیوضی، محمدرحیم و فرزانه دشتی (1396)، در مقالۀ شناسایی و اولویت‌بندی شاخص‌های مؤثر در ارتقاء همگرایی اقوام ایرانی در عصر جهانی شدن، مطالعات بین رشته‌ای دانش راهبردی، سال هفتم، شمارۀ 28.
غلامی شکارسرایی، محمدرضا (1395)، تحلیل گفتمان سیاست‌های قومی پس از انقلاب اسلامی (با تأکید بر دورۀ 1368 – 1376)، مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، دوره ششم، شماره 20 ، پاییز.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. (نشرهای متعدد به‌صورت چاپی و الکترونیک)
کریمی مله، علی (1387)، مدیریت سیاسی جوامع چند فرهنگی، تهران، مرکز پژوهش‌های مجلس.
کریمی مله، علی (1390)، درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی تنوع قومی؛ مسائل و نظریه‌ها، تهران، سمت.
مارجر مارتین (1377)، سیاست قومی، مطالعات راهبردی، پیش‌شماره 1.
متقی، افشین و همکاران (1396)، مدل‌سازی همگرایی قومی براساس نیازسنجی مدیران سیاسی و مطالبات‌شناسی اقوام (مطالعۀ موردی: استان کردستان)، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دورة 49، شمارة 4، زمستان.
محمودی، ابوالقاسم و دیگران (1398)، ارزیابی الگوهای سیاستگذاری و مدیریت قومی در ایران، مجلس و راهبرد، سال بیست و ششم، شماره نود و نه، پاییز.
مرکز پژوهش‌های مجلس (1382)، سیاست‌های کلی نظام در دورۀ چشم‌انداز، آدرس اینترنتی https://rc.majlis.ir/fa/law/show/132299، تاریخ بازدید 28/2/1399.
مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی (1371)، اصول سیاست فرهنگی کشور، در سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، آدرس https://rc.majlis.ir/fa/law/show/100172، تاریخ بازدید 11/3/1399.
مقتدائی، مرتضی و علیرضا ازغندی، آسیب‌شناسی سیاستگذاری فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامۀ تخصصی علوم سیاسی، دوره 12، شماره 34، بهار.
مقصودی، مجتبی و انوشه دربندی (1391)، بررسی سیاست‌های قومی جمهوری اسلامی ایران در قبال کردها در دولت اصلاحات (2006-1998)، پژوهشنامۀ علوم سیاسی، سال هفتم، شمارۀ 4، پاییز.
میرلطفی، محمودرضا و دیگران (1394)، بررسی انسجام اجتماعی در حفظ امنیت مرزی با تأکید بر تنوع قومی  مذهبی مطالعه موردی: شهرستان زابل، برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال پنجم، شماره 19، پاییز.
نظری، علی‌اشرف و بهاره سازمند (1394)، مدل‌ها و الگوهای مدیریت تنوعات هویتی و قومی: ارائۀ راه‌کارهایی برای ایران، سیاستگذاری عمومی، دورۀ1، شمارۀ1، بهار.
چلبی، م. (1378)، در مقاله ای تحت عنوان «بررسی هویت قومی و رابطه آن با هویت جامعه­ای(ملی). جلد .1 تهران: وزارت