تحلیل گفتمان انتقادی بازنمایی ترور شهید قاسم سلیمانی در روزنامه «الشرق الأوسط» با تکیه بر الگوی وَن لیوون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه محقق اردبیلی. اردبیل- ایران

2 دکتری تخصصی زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه خلیج فارس. بوشهر- ایران

چکیده

تحلیلِ انتقادیِ گفتمان به بررسی رابطۀ میان زبان و اندیشه پرداخته و با پرده‌برداری از ساختارهای زیرین زبان، جنبه‌های فکری و پنهان آن و رابطۀ بین متن و مؤلف را آشکار می‌سازد و می‌کوشد علاوه بر تمرکز بر چرایی و چگونگی استفاده از زبان، مؤلفه‌های جامعه‌شناختی آن را نیز مورد توجه قرار دهد. پژوهش حاضر با روش کیفی-تحلیلی و اکتشافی به تحلیل محتوا و نیز بررسی چگونگی بازنمایی ترور شهید قاسم سلیمانی در روزنامه الشرق الأوسط با تکیه بر اصول جامعه‌شناختی-معناییِ گفتمانِ تئو ون لیوون؛ به عنوان یک الگوی تحلیلی ویژه که نمودهای متنی بازنمایی را در ساخت‌های گفتمانی به بحث می‌گذارد، خواهد پرداخت تا به‌واسطۀ آن، چگونگی بازنمایی ترور شهید سلیمانی و نحوۀ بازنمایی کنش‌گران سیاسی و اجتماعی طرف‌های مقابل (ایران-آمریکا و (هم‌پیمانانش)) را آشکار ساخته و با واکاوی معانی آن‌ها، پیوندهای پنهان ایدئولوژی- سلطه و نیز بافتارهای پیچیده و لایه‌های نهان موجود در ساخت‌های گفتمان آن را بازنماید. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که ترسیم خاورمیانه‌ای ناآرام با فعال‌سازی منفیِ کنشِ سردار سلیمانی، بازنمایی منفی و منزوی قرار دادن کشورهای همسایه همچون سوریه، عراق و لبنان در قبال کنش‌های ایران، نقش‌دهی و هویت‌دهی افراطی و انحرافی بر اساس نقش و کارکرد اجتماعی‌ و سیاسی کنش‌گران ایران، حاکمیت فضایی نابرابر در درون نظام جمهوری اسلامی و ترسیم چهره‌ای متعارض و سلطه‌جو از شخصیت شهید سلیمانی از سوگیری‌های این رسانۀ سعودی است که هدفمند و در چارچوب روابط قدرت و دیدگاه فکری-اجتماعی حاکم بر این رسانه و نیز در جهت هدایت مخاطبان به سمت و سوی مورد نظر برنامه‌ریزی شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Critical Discourse Analysis of Representation of General Qasem Soleimani's terror in Newspapers of Saudy Arabia Based on Van Leeuwen's Teories (Case study: Asharq Al- Awsat).

نویسندگان [English]

  • Hussein Mohseni 1
  • Fatemeh Tanha 2
  • Rasoul Balavi 3
1 Assistant Professor, Department of Arabic Language and Literature, Mohaghegh Ardabili University, Ardabil, Iran
2 Ph.D. of Arabic Language and Literature, Azarbaijan Shahid Madani University.Tabriz- Iran
3 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, Persian Gulf University.Bushehr- Iran.
چکیده [English]

Critical analysis of discourse examines the relationship between language and thought and, reveals its intellectual and hidden aspects and the relationship between the text and the author by unveiling the sub-structures of language, and tries to focus on why and how in addition to the use of language and also consider its sociological components.This study seeks to analyze the content of “ASharq Al-Awsat” newspaper about the method of representing the assassination of Martyr Qasem Soleimani by a qualitative-analytical and exploratory method based on the socio-semantic principles of Wan Leeuwen’s discourse, (as a special analytical model that discusses about the textual appearance of representation in discursive structures), and with its help, reveals how the assassination of Martyr Soleimani and the presentation of political and social actors of the opposite parties (Iran-US and its allies) are represented, also it manifests the hidden links of ideology-domination as well as the complex textures and hidden layers in the discursive structures by analyzing their meanings.Drawing a turbulent Middle East by showing the action of General Soleimani in a negative light, negatively representing and isolating neighboring countries such as Syria, Iraq and Lebanon in relation to Iran's actions, giving a role of extremist and deviant to Iranian actors based on the role and social and political function, establishing unequal space within the Islamic Republic system and drawing conflicting and domineering figures for the character of Martyr Soleimani, are some of the biases of this Saudi media to guide the audience in the desired direction.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Critical discourse analysis
  • Wan Leeuwen
  • Social Actors
  • Qasem Soleimani
  • Asharq Al-Awsat Newspaper

Smiley face

مراجع

مهدی­زاده، سید محمد. (1380). نظریه­های رسانه. تهران: همشهری.
هال، استوارت. (1386). غرب و بقیه: گفتمان و قدرت. ترجمه محمود متّحد، تهران: نشر آگه.
ون دایک، تئون. (1382). مطالعاتی در تحلیل گفتمان: از دستور متن تا گفتمان کاوی انتقادی. ترجمه گروه مترجمان، تهران» مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه­ها.
یارمحمدی، لطف­اله. (1393)، (. ارتباطات از منظر گفتمان شناسی انتقادی. تهران: هرمس
یورگنسن، ماریان، فیلیپس، لوئیز. (1395). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمه هادی جلیلی، چاپ ششم، تهران: نی
آقاگل­زاده، فردوس. (1386). «تحلیل گفتمان انتقادی و ادبیات». ادب پژوهی. دوره1، ش1، صص 27-17.
پوشنه، آتنا، بابک معین، مرتضی. (1392). «تحلیل گفتمان انتقادی در اثری از ابراهیم گلستان با استفاده از مؤلفه­های جامعه شناختی-معنایی گفتمان­مدار با توجه به بازنمایی کنش­گران اجتماعی». جستارهای زبانی. دوره4، ش14، صص26-1.
حق­پرست، لیلا. (1391). «تصویرسازی کارگزاران در داستان بهمن در شاهنامه و بهمن­نامه (بر اساس مؤلفه­های جامعه­شناختی-معنایی در تحلیل گفتمان)». پژوهش­های زبان و ادبیات تطبیقی. دوره3، ش2، صص62-45.
حیدری، حسین، رزمجو، سید آیت­اله. (1384). «شیوه‌ های تصویرسازی کارگزاران اجتماعی در گفتمان فارسی: تحلیل توجیهی گفتمان با عنایت به مولفه‌ های جامعه‌شناختی ـ معنایی». نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز. دوره48، ش195، صص34-1.
سادات­مقداری، صدیقه و جهانگیری، شکوفه. (1394). «تحلیل گفتمان انتقادی شعر دفاع مقدس برای کودکان از منظر رهیافت ون لیوون». متن­پژوهی ادبی. دوره19، ش65، صص160-121.
قاسمی­اصل، زینب، نیازی، شهریار. (1399). «تحلیل گفتمان انتقادی بازنمایی ایران در روزنامه الشرق الأوسط با تکیه بر الگوی ون لیوون» ادب عربی. دوره12، ش2، صص 42-24.
یار محمدی، لطف­اله، سیف، لیدا. (1383). « بازنمایی کنشگران اجتماعی در منازعات فلسطین و اسرائیل از طریق ساختارهای گفتمانمدار جامعه شناختی معنائی». در «مجموعه مقالات ششمین کنفرانس زبان­شناسی». تهران: دانشگاه علامه طباطبایی. 
یار محمدی، لطف­اله، یمینی، مرتضی و قنبری، لیلا. (1389). «مقایسه تحلیلِ انتقادیِ گفتمان داستان­های کوتاه معاصر بزرگ­سالان و داستان­های کوتاه معاصر نوجوانان». مجله مطالعات ادبیات کودک. دوره 1، ش1، صص 143-166.
یزدان، هدی، مظفری، سودابه و اصغری، علی.(1399). «تحلیل ساخت­های گفتمان­مدار در سوره مریم (بر اساس الگوی ون لیوون)» دوفصلنامه مطالعات سبک­شناسی قرآن کریم. دوره 2، ش4، صص190-178. 
الحسینی، هدی. (9/1/2020). «هل لصبر إیران حدود بعد مقتل سلیمانی؟». صحیفة الشرق الأوسط. العدد (15017).
الخوری، راجح. (11/1/2020). «سلیمانی والصواریخ... فالمفاوضات؟!». صحیفة الشرق الأوسط. العدد (15019).
الذایدی، مشاری. (8/1/2020). «هل یجادل عاقل عادل فی القصاص من سلیمانی؟». صحیفة الشرق الأوسط. العدد (15016).
ستافریدیس، جیمس. (1/3/2021). «الضربات الأمیرکیة الأخیرة بعثت بالرسالة الصحیحة إلى طهران». صحیفة الشرق الأوسط. العدد 15434.
شربل، غسان. (4/1/2021). ««جنرال الهلال» وتبدّل الأحوال». صحیفة الشرق الأوسط. العدد (15378).
صالح، حنا. (16/1/2020). «ما بعد سلیمانی: حذار فخ «الثأر»!». صحیفة الشرق الأوسط. العدد (15024).
فحص، مصطفی. (8/1/2020). «إیران تخسر حارسها». صحیفة الشرق الأوسط. العدد (15016).
قطیش، ندیم. (7/1/2020). «مات قاسم سلیمانی... شیِّعوا الخمینیة». صحیفة الشرق الأوسط. العدد (15015).
 (1/12/2020). «اغتیال نووی یفضح أربعة أوهام». صحیفة الشرق الأوسط. العدد (15344).
القلاب، صالح. (7/1/2021). «سلیمانی مجرد قاتل». صحیفة الشرق الأوسط. العدد (15381).
لیک، إیلی. (28/12/2020). «إیران والحیرة بین الصدام والرد». صحیفة الشرق الأوسط. العدد (15371).
مجلی، نظیر. (4/1/2020). «أمیرکا منعت إسرائیل من اغتیال سلیمانی سنة 2008». صحیفة الشرق الأوسط. العدد (15012).
«حماس» و«الجهاد» تنعیان سلیمانی کـ«قائد شهید». (4/1/2020). صحیفة الشرق الأوسط. العدد (15012).
«خامنئی یختار خلیفة سلیمانی... وإیران تعد لانتقام «فی الزمان والمکان المناسبین»». (4/1/2020). صحیفة الشرق الأوسط. العدد (15012).
«الساعات الأخیرة لسلیمانی: رحلة «سریة» من دمشق لبغداد... و«درون» کشفته». (5/1/2020)، صحیفة الشرق الأوسط.
«الحرس» یتبنّی «عملیة سلیمانی» ویوجه 4 رسائل تحذیر». (8/1/2020). صحیفة الشرق الأوسط.
«مقتل العشرات فی تدافع أثناء تشییع سلیمانی». (8/1/2020). صحیفة الشرق الأوسط. العدد (15016).
«انتقام» إیرانی بالیستی لسلیمانی بلا خسائر أمیرکیة». (9/1/2020). صحیفة الشرق الأوسط. العدد (15017).
«عبقریة الشر»... هکذا فرض سلیمانی النفوذ الإیرانی فی العراق». (14/1/2020). صحیفة الشرق الأوسط.
«البیت الأبیض: الضربة التی قتلت سلیمانی جاءت رداً على هجمات». (15/2/2020). صحیفة الشرق الأوسط.
«بومبیو: مقتل سلیمانی ضربة رادعة... وسنمنع إیران من امتلاک «النووی»». (21/2/2020). صحیفة الشرق الأوسط. العدد (15060). «
«ترمب: هجوم إیران على قواتنا بالعراق أصاب الجنود بـ«الصداع»». (22/1/2020). صحیفة الشرق الأوسط.
««الحرس» الإیرانی یهدد ترمب بـ«ثأر حقیقی» لسلیمانی». (20/9/2020). صحیفة الشرق الأوسط. العدد (15272).
«إیران عازمة علی «الانتقام» لسلیمانی رغم التحذیر الأمیرکی». (23/12/2020). صحیفة الشرق الأوسط. العدد (15366).
«الحرس» الإیرانی رصد تأهباً جویاً أمیرکیاً قبل استهداف سلیمانی». (24/1/2020). صحیفة الشرق الأوسط. العدد (15032).
«بغداد: التحقیق بمقتل سلیمانی والمهندس بلغ مراحل متقدمة». (29/12/2020). صحیفة الشرق الأوسط. العدد (15372).
«أسر ضحایا الطائرة الأوکرانیة یطالبون باعتقال قائد فی «الحرس» الإیرانی تظاهروا أمام المحکمة العسکریة فی طهران». (15/2/2021). صحیفة الشرق الأوسط.
Yule, G. (1996). The study of language. Cambridg: University Press.
Fairclough, N,(1989). Language and power, London: Longman.
Van Dijk, T. (2001). Ideology and Discourse: A Multidisciplinary Introduction., Pompeu Fabra University, Barcelona.
Van Leewenh T. A (1996). The representation of social actorsh in Colthardh C. R. and Colthardh m. (Ed.)h Text and practice. London: Routledge.
(2008). Discourse and Practice – New Tools for Critical Discourse Analysis. New York: Oxford University Press.
فصلنامه آفاق امنیت
دوره 15، شماره 56 - شماره پیاپی 56
فصلنامه پاییز
آذر 1401
صفحه 45-75

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 05 خرداد 1401
  • تاریخ بازنگری: 10 آذر 1401
  • تاریخ پذیرش: 23 اسفند 1401
  • تاریخ انتشار: 01 آذر 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار