تأثیر همکاری‌های راهبردی ایران و چین بر موقعیت منطقه‌ای آمریکا در غرب آسیا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول: دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل، دانشکده حقوق الهیات و علوم سیاسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

2 استادیار گروه روابط بین‌الملل دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی واحد تبریز دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

3 استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

چکیده

زمینه و هدف: خاورمیانه همیشه محل منازعه قدرت‌های جهانی بعد از جنگ جهانی اول و دوم با استفاده از نظریه برنارد لوییس و هانتینگتون بوده است و طرح خاورمیانه جدید حاصل همین منازعه سیاسی غرب بوده است. ایران در قلب خاورمیانه به‌عنوان کشوری مذهبی همراه با تنوع قومی، موردتوجه نظام آمریکا از وقوع انقلاب اسلامی بوده است، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، یکی از برنامه‌های دفاعی- سیاسی آمریکا، تقابل با ایران به دلیل قطع وابستگی و تلاش برای استقلال در توسعه (نظامی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی) بوده است. ازجمله نفوذ فرهنگی ایران به‌خاطر فرهنگ مذهبی و مبارزه با استثمار نوین و دفاع از حقوق انسانی جوامع مظلوم، ایران را به دغدغه مهم نظام سیاسی آمریکا تبدیل کرده است. بر این اساس هدف اصلی پژوهش مطالعه تأثیر همکاری‌های راهبردی ایران و چین بر موقعیت منطقه‌ای آمریکا در غرب آسیا است. روش: روش پژوهش از نوع اسنادی- تاریخی است که با استفاده از منابع دست‌اول تاریخی، مقالات و کتب به پرسش اصلی پاسخ می‌دهد. یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهد که آمریکا از حربه‌های مختلف تحریم، صدور قطعنامه، ترور دانشمندان و تطمیع کشورهای منطقه برای قطع رابطه با ایران و تحریک آن‌ها، جهت انزوای اجتماعی- سیاسی ایران بهره برده است، در این میان ایران از استراتژی جایگزین برای خنثی‌سازی تلاش چندجانبه آمریکا و ناکامی آن برای نفوذ و سلطه بر منطقه استفاده کرده است. به تعبیری در خاورمیانه، تبدیل به نیروی مهارکننده قدرت نظامی آمریکا و برنامه‌های سیاسی آن شده است. میدان ایرانی به معنای چگونگی انجام یک استراتژی در برابر بازی سیاسی آمریکا، برگرفته از آیین انقلاب اسلامی و قانون اساسی آن است. افزایش قدرت نظامی، اقتصاد مقاومتی، نرمش قهرمانانه (اقتدار سیاسی)، جهاد فرهنگی (نفوذ رسانه‌ای در برابر غرب) و اجتماعی (تقویت سرمایه اجتماعی بین‌المللی و منطقه‌ای) از سیاست‌گذاری میدان ایران در برابر آمریکاست. چین به‌عنوان یک بازیگر مهم این میدان در عصر جدید است. ایران نیز به‌عنوان بازیگر مهم منطقه خاورمیانه، بازی‌های چندجانبه خود را متناسب با رفتار آمریکا بازتعریف هوشمندانه می‌کند. قرارداد 25 ساله با چین، در کنار تعامل عزتمند و اقتدارآمیز ایران، رفتاری برای به حاشیه راندن قدرت سلطه آمریکا و کاهش فشارهای فراجهانی آن است. این بحرانی بزرگ برای نظم نوین آمریکایی است که بانظم سیال و نوین منطقه‌ای و فرامنطقه مواجه شده و در آینده جایگاه، قدرت و دپیلماسی آن را با چالش جدی مواجه خواهد کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The strategic effects of Iran and China's cooperation on the American region in West Asia

نویسندگان [English]

  • mojtaba shoaardabili 1
  • mohamad yousefijouybari 2
  • mohamad ghorbani 3
1 Corresponding Author, Ph.D. Candidate, Department of International Relations, Faculty of Law, Theology and Political Sciences, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran
2 Assistant Professor, Department of International Relations, Faculty of Law, Theology and Political Sciences, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran
3 Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Orumieh University, Orumieh, Iran
چکیده [English]

Background and purpose: T The Middle East has always been a place of conflict between the world powers after World War I and II, using the theory of Bernard Lewis and Huntington, and the new Middle East plan was the result of this political conflict in the West. Iran, in the heart of the Middle East, as a religious country with ethnic diversity, has been the focus of the American system since the Islamic Revolution, after the victory of the Islamic Revolution, one of the political defense programs of the United States, confrontation with Iran due to the break of dependence and efforts for independence in the development (military) , economic, social, cultural and political). Among the cultural influence of Iran due to its religious culture and fight against modern exploitation and defense of the human rights of oppressed communities, Iran has become an important concern of the American political system. Based on this, the main goal of the research is to study the effect of strategic cooperation between Iran and China on the regional position of America in West Asia.
Method: The research method is of documentary-historical type, which answers the main question by using first-hand historical sources, articles and books.
Findings: The results show that the United States has used various tactics of sanctions, issuing resolutions, assassinating scientists, and baiting regional countries to cut off relations with Iran and provoke them, in order to isolate Iran socially and politically, meanwhile, Iran has an alternative strategy to neutralize the multilateral effort America and its failure has been used to influence and dominate the region. In a sense, in the Middle East, it has become the restraining force of American military power and its political plans. The Iranian field means how to carry out a strategy against the American political game, derived from the Islamic Revolution and its constitution. Increasing military power, resistance economy, heroic softening (political authority), cultural jihad (media influence against the West) and social (strengthening of international and regional social capital) are among Iran's field policies against America.China is an important player in this field in the new era. Iran, as an important player in the Middle East region, is intelligently redefining its multilateral games in accordance with America's behavior. The 25-year contract with China, along with Iran's dignified and authoritative interaction, is a behavior to marginalize the power of American domination and reduce its extra-global pressures. This is a big crisis for the new American order, which is faced with a fluid and new regional and extra-regional order and will face a serious challenge to its status, power and diplomacy in the future.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Typology of the Field
  • 25-Year Agreement Between China and Iran
  • World System
  • Regional Interaction
  • American Discipline

Smiley face

امام‌جمعه زاده، جواد و میر کوشش، امیر هوشنگ (1392)، آینده روابط آمریکا و چین، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، دوره 3، شماره 9، ص 73-110
آدمی، علی، آیینه وند، حسن (1392)، چگونگی تقابل روسیه و چین با آمریکا در اوراسیا، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 211.
آقایی، سیدداود؛ ثمودی، علیرضا و صمدی مقدم، محمدرضا (1391)، رقابت چین و آمریکا در آسیای مرکزی، نشریه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، دوره 18، شماره 79، ض 20-39
بصیری، محمدعلی، موسوی، سید حسام‌الدین، رعیتی نژاد، محمدعلی (1392)، خیزش نظامی چین و چالش‌های پیش روی هژمونی آمریکا، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، دانشگاه آزاد شهرضا، شماره یازدهم، تابستان.
بوردیو، پی یر (1380)، نظریه کنش دلایل عملی و انتخاب عقلانی، ترجمه مرتضی مردی‌ها، تهران: انتشارات نقش و نگار
بوردیو، پی یر (1387)، درباره تلویزیون و سلطه ژورنالیسم، ترجمه ناصر فکوهی، تهران: نشر آشتیان
بوردیو، پی یر (1391)، تمایز، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر ثالث.
بوردیو، پی‌یر (1388)، درسی درباره درس، ترجمه ناصر فکوهی، تهران: نشر نی.
بونویتز، پاتریس (1389)، درس‌هایی از جامعه‌شناسی پی‌یر بوردیو، ترجمه جهانگیر جهانگیری و حسن پورسفیر، تهران: نشر آگه.
تبارسوته، محمدسلمان، فتاحی، شهرام و مهرورز، عباس (1399)، مناسبات سیاسی-اقتصادی چین و آمریکا در بازی بزرگ قرن، نشریه سیاست و روابط بین‌الملل، شماره 5، دوره 7.
تقی زاده انصاری، محمد (1395)، چالش ظهور چین و هژمونی آمریکا در پرتو توافق تجارت آزاد فرا پاسیفیک، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره 32، زمستان.
تیشه یار، ماندانا و تویسرکانی، مجتبی (1396)، مبانی ژئوپلیتیک راه ابریشم آمریکا و چین در آسیای مرکزی، نشریه مطالعات
تیشه‌یار ، ماندانا و تویسرکانی،  مجتبی (1396)، مبانی ژئوپلیتیک راه ابریشم آمریکا و چین در آسیای مرکزی، نشریه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 99، دوره 12
جانسیز، احمد، بهرامی مقدم، سجاد (1392)، آمریکا و ظهور جهانی چین، فصلنامه روابط خارجی، سال هفتم، شماره سوم.
جلائی‌پور، حمیدرضا و محمدی، جمال (1388)، نظریه‌های متأخر جامعه‌شناسی، تهران: نشر نی.
جنکینز،‌ ریچارد (1385)، پی‌یر بوردیو، ترجمه لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
حافظ نیا، محمدرضا (1379)، تعریفی نو از ژئوپلیتیک،تحقیقات جغرافیایی، دوره 15، شماره 4، ص 71-88
رضایی، علیرضا، ترابی، قاسم (1392)، اقتصاد سیاسی بین‌الملل در تئوری و عمل: مطالعه موردی تعامل اقتصادی چین و ایالات‌متحده، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال چهارم، شماره 29
رفیع، حسین و بختیاری جامی، محسن (1392)، استراتژی آمریکا در تقابل بانفوذ اقتصادی، سیاسی و امنیتی چین در آسیای مرکزی، نشریه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 83، دوره 4، ص 1-23
زراعی، بهادر و موسوی شهیدی، سید مهدی (1391)، همکاری ژئوپلیتیک اکونومیکی و رقابت‌های چین و آمریکا در منطقه آسیا در قرن 21، پژوهش جغرافیایی انسانی، دوره 25، شماره 3، س 1-24
زرقانی، سید هادی (1393)، مقدمه‌ای بر قدرت ملی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
ستوده، رضا (1400)، همکاری جامع ایران و چین: پیامدهای آن برای آمریکا، مرور سیاستی، مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری
سلیمان‌پور، هادی و مولایی، عبادالله (1392)، قدرت‌های نوظهور در دوران گذارنظم بین‌الملل، فصلنامه روابط خارجی، شماره 5.
شریعتی‌نیا، محسن (1395)، کمربند اقتصادی جاده ابریشم: زنجیره ارزش چین محور، فصلنامه روابط خارجی، سال هشتم، شماره سوم.
قاسمی، فرهاد و پورجم، بهاره (1394). مسابقه تسلیحاتی، ثبات راهبردی و نظم منطقه‌ای خاورمیانه، مجله سیاست دفاعی، سال 23، شماره 90، ص 108-79.
قامت، جعفر (1392)، نقش اقتصادی چین درتهدید سلطه‌طلبی آمریکا در آسیا، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال نهم، شماره 91، تابستان.
قنبرلو، عبدالله (1393)، مناسبات اقتصادی آمریکا- چین و آثار آن بر امنیت ملی ایران، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال سیزدهم، شماره دوم، تابستان.
قهرمانی، محمدجواد (1392)، ژئواستراتژی آمریکا در آسیاپاسیفیک؛ تداوم یا تغییر، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال سیزدهم، شماره سوم.
کریمی پور، یدالله (1390). بررسی زمینه‌های جابجایی کلان جنگ‌های فراگیر در خاورمیانه، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، جلد 19، شماره 22، ص 47-23.
گاست، دیوید (1398)، قدرت ظریف چین در مقابل قدرت هوشمند آمریکا، تهران: مؤسسه چشم‌انداز توسعه و امنیت.
گرنفل، مایکل (1393)، مفاهیم کلیدی پی یر بوردیو، ترجمه محمدمهدی لبیبی، تهران: نشر افکار.
 گریفیت، مارتین (1390)، دانشنامه روابط بین‌الملل و سیاست جهان،  ترجمه علیرضا طیب، تهران: نشر نی
لچت، جان (1383)، پنجاه متفکر بزرگ معاصر از ساختارگرایی تا پسامدرنیته،‌ ترجمه محسن حکیمی، تهران: انتشارات خجسته
محمدپور، علی و عطار، محمدامین (1394). توزیع فضایی پایگاه‌های نظامی آمریکا در آسیای مرکزی و خاورمیانه، مطالعات اوراسیای مرکزی، دوره 10، شماره 2، ص 394-377.
مرتضوی، خدایا و علی کریمی، فریبا (1393). ژئواکونومی خاورمیانه و جهانی‌شدن اقتصاد، فصلنامه سیاست، دوره 44، شماره 3، ص 686-665.
مظاهری، محمدمهدی (1396)، تبیین رقابت‌های چین و ایالات‌متحده آمریکا در چارچوب نظریه چرخه قدرت، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بینالمللی دانشگاه آزاد اسلامی شهرضا، شماره دوم، تابستان.
 مورو دفارژ، فیلیپ (1392)، فرهنگ ژئوپلیتیک، ترجمه سید حامد رضیئی، تهران: انتشارات فرهنگ معاصر
موسوی، سید محمدعلی و خدایی، اسفندیار (1398)، روابط آمریکا و چین در خلیج‌فارس، همکاری یا تقابل، نشریه روابط خارجی، شماره 3، دوره 4
میلنر، آندرو؛ براویت، جف (1385)، درآمدی بر نظریه فرهنگی معاصر، ترجمه جمال محمدی، تهران: نشر ققنوس.
نامی، محمدحسین؛ محمدپور، علی و عباسی، علیرضا (1387). تحلیل جایگاه ژئواکونیک ایران در خاورمیانه، فصلنامه ژئوپلیتیک، سال 5، شماره 2، ص 65-41.
نیاکویی، سید امیر و پیرمحمدی، سعید (1398). راهبردهای خاورمیانه‌ای اروپا در قبال آمریکا پس از بهار عربی (2011-2018)، فصلنامه روابط بین‌الملل، دوره 9، شماره 31.
نیاکویی، سید امیر و پیرمحمدی، سعید (1398). راهبردهای خاورمیانه‌ای اروپا در قبال آمریکا پس از بهار عربی (2011-2018)، فصلنامه روابط بین‌الملل، دوره 9، شماره 31.
وثوقی، سعید و صفری، عسگر (1395). نقش ایالات‌متحده در افراط‌گری‌های منطقه خاورمیانه با تأکید بر عراق و سوریه، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال 5، شماره 17، شماره پیاپی 47.
وثوقی، سعید؛ رستمی، امیرحسین و یزدانی، عنایت‌الله (1397)، تأثیر قدرت‌یابی چین بر روابط و رقابت با آمریکا، تحقیقات جغرافیایی، دوره 8، شماره 4، ص 7-38
هدایتی، مهدی، شلمانی رمضانپور، جواد (1392)، رویکرد ایالات‌متحده نسبت به استمرار توسعه اقتصادی- نظامی چین، فصلنامه مطالعات بین‌المللی، سال 21، شماره 1، پاییز.
یاوری، مجید (1391)؛ دورنمای اقتصاد جهان، منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، مجله اقتصادی، ماهنامه بررسی مسائل و سیاست‌های اقتصادی، شماره 6 و 7، ص 140-111.
الیوت، آنتونی؛ ترنر، برایان (1390)، برداشت‌هایی در نظریه اجتماعی معاصر، ترجمه فرهنگ ارشاد، تهران:‌ انتشارات جامعه شناسان.