واکاوی پیامدهای اجرایی شدن کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران و ارائه راهکارهای مواجهه با آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

نویسنده مسئول: استادیار روابط بین‌الملل، مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی (ره)، قم، ایران

چکیده

رژیم حقوقی دریای خزر یکی از مسائل مهم و مورد مناقشه کشورهای ساحلی این دریا و از مسائل تأثیرگذار بر منافع و امنیت ملی کشورمان است. به جهت اهمیت کنوانسیون وضعیت حقوقی دریای خزر موسوم به کنوانسیون آکتائو، مقاله حاضر می‌کوشد، با بهره‌گیری از روش توصیفی- تحلیلی و بررسی نقاط اصلی قوت و ضعف متن کنوانسیون، به واکاوی پیامدهای احتمالی تصویب و اجرایی شدن آن بر ابعاد مختلف امنیت ملی کشور و ارائه تدابیر و راهکارهای مواجهه با چالش‌های احتمالی فرارو بپردازد. نتایج حاصل از تحقیق نشان می‌دهد، به رغم نقاط مثبت مندرج در کنوانسیون، نقاط ضعف موجود در آن نظیر معیار خط مبدأ عادی، عدم توازن میان منافع ایران و سایر کشورهای ساحلی در زمینه انرژی، شیلات و امنیت، عدم اشاره صریح به معاهدات گذشته و اصل انصاف، امکان عبور نیروهای نظامی بیگانه تحت پرچم کشورهای ساحلی و احیای طرح ترانس خزر قادر است تأثیرات مخاطره‌آمیزی بر منافع و امنیت ملی کشور در زمان حال و آینده باقی گذارد. ازاین‌رو، مهم‌ترین توصیه مقاله حاضر این است که تا موعد انعقاد موافقت‌نامه خط مبدأ، می‌بایست از تصویب کنوانسیون آکتائو در مجلس شورای اسلامی خودداری گردد تا زمانی که جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات پیش رو اطمینان حاصل کند قادر به تعیین خطوط مبدأ مستقیم طویلی می‌شود که بیشترین مساحت از آب دریای خزر را به‌عنوان آب‌های داخلی به خود اختصاص داده و حدود خارجی آب‌های سرزمینی ایران بیشترین پیشروی را در محدوده بیست درصدی در این پهنه دریایی داشته باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Consequences of the Implementation of the Convention on the Legal Regime of the Caspian Sea on the National Security of the Islamic Republic of Iran

نویسنده [English]

  • mohsen mohammadi alamuti
Assistant Professor, Department of International Relations, Shahid Mahalati Higher Education Complex, Qom, Iran
چکیده [English]

The legal regime of the Caspian Sea is one of the important and disputed issues of the coastal countries of this sea and one of the issues affecting the national interests and security of our country. Due to the importance of the Convention on the Legal Status of the Caspian Sea, known as the Actao Convention, this article tries to analyze the possible consequences of its approval and implementation on various aspects of the country's national security, using the analytical descriptive method and examining the main strengths and weaknesses of the text of the Convention. and provide measures and solutions to face possible future challenges. The results of the research show that, despite the positive points contained in the convention, there are weak points in it such as the criterion of the normal baseline, the imbalance between the interests of Iran and other coastal countries in the fields of energy, fisheries and security, the lack of explicit reference to past treaties and The principle of fairness, the possibility of foreign military forces passing under the flag of the coastal countries and the revival of the Trans-Caspian project can leave dangerous effects on the interests and national security of the country in the present and future. Therefore, the most important recommendation of this article is that until the conclusion of the baseline agreement, the approval of the Octao Convention in the Islamic Council should be avoided until the Islamic Republic of Iran ensures in the upcoming negotiations that it will be able to determine the long straight baselines. which has allocated the largest area of ​​Caspian Sea water as internal waters and the external limits of Iran's territorial waters have the most progress in the range of twenty percent in this sea area.

کلیدواژه‌ها [English]

  • the Caspian Sea
  • National Security
  • the Legal Regime of the Caspian Sea
  • Octao Conventions

Smiley face

آرایی، میثم (1397)، آسیب شناسی و تشریح نکات مثبت رژیم حقوقی دریای خزر، www.iirjournal.ir.
افتخاری، اصغر (1391)، امنیت، تهران:دانشگاه امام صادق(ع).
باوند، داوود (1374)، نگرشی بر رژیم حقوقی دریای خزر فصلنامة خاور میانه، شمارة اول.
باوند، داوود (1380)، رژیم حقوقی دریای خزر: نگاهی به ابعاد زیست‌محیطی و امنیتی، فصلنامة آسیای میانه و قفقاز، شمارة 36.
بوزان، باری (1390)، مردم،دولت‌ها و هراس، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
دمیرچی لو،مجتبی(1398)، نظام حقوقی فعالیت‌های نفتی در دریای خزر،تهران:نگارستان اندیشه.
دهقان، فتح الله (1384)، دریای خزر و امنیت ملی، تهران: موسسه بشیر علم و ادب.
شاحیدر، عبدالکریم (1391)، حل اختلافات رژیم حقوقی دریای خزر،تهران:نشر دادگستر.
صفری، مهدی(1382)، «آسیای مرکزی و دریای خزر: اولویت‌ها و توسعه» فصلنامة آسیای میانه و قفقاز، شمارة 43. 
 صفری، مهدی (1384)، ساختار و تحولات سیاسی در فدراسیون روسیه و روابط با ج.ا.ا تهران: دفتر مطالعات سیاسی بین المللی وزارت خارجه.
صفری، مهدی(1382)، تحولات جدید منطقه دریای خزر، www.caspianstudies.com
صابرنژاد، علی و مرتضی نجفی اسفاد (1399)، اصل انصاف در تحدید حدود دریایی از منظر رویه قضایی بین‌المللی، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، شماره 3.
عبداله خانی، علی(1390) نظریه‌های امنیت ،تهران: ابرار معاصر.
فرهادی، علی (1399)، «تأثیرات طرح راهبردی آناتولی بر امنیت ملی ج.ا.ا» فصلنامه امنیت ملی،شماره 38.
قبادزاده، ناصر (1378)، «مسابقة ژئوپلیتیک دریای خزر» فصلنامة آسیای میانه و قفقاز، شمارة 24.
کاظم بیکی، محمدعلی (1384)، دریای خزر و قدرت‌های بزرگ ،تهران:وزارت امور خارجه.
کولائی، الهه و مهناز گودرزی (1392)، دریای خزر چالش‌ها و چشم‌اندازها، تهران:نشر میزان،
ماندل، رابرت (1387)، چهره متغیر امنیت ملی تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
محمدی الموتی، محسن (1394)، رژیم حقوقی دریای خزر:سیاست خارجی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران،قم :پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع).
متقی، افشین و مصطفی محمدجانی (1398)، «چشم انداز دفاعی امنیتی کنوانسیون خزر» فصلنامة دانش راهبردی، شمارة 36.
ممتاز، جمشید (1376)، «ایران و حقوق بین الملل» تهران: دادگستر.
نوریان، محمد اسماعیل (1375)، «نگرش‌های متفاوت دربارة رژیم حقوقی دریای خزر» فصلنامة آسیای میانه و قفقاز، شمارة 14، تابستان.
-Churfin Gennady 2005 “ Russia Caspian energy policy and its impact on u.s-russian releationship “
-Gurbanov ilgar “Caspian convention and perspective of Turkmenistans gas export  to Europe  “ Caucasus international  journal  vol 8 no 2
- Haghayeghi mehrdad 2003 “the coming of conflict to the Caspian sea”proplems of post –communism vol 50 no 3