بازنمایی نقش بازیگران خارجی در فرآیند دولت ـ ملت‌سازیِ جمهوری آذربایجان با تأکید بر نقش جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول: دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 استادیار، گروه علوم سیاسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

3 دانشجوی دکتری مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

چکیده

دولت­ملت­سازی ازجمله مباحث راهبردی است که در ایران طی سال‌های اخیر مورد توجه جدی­ واقع شده است. پرداختن به این موضوع در جمهوری اسلامی، هنگامی ضریب اهمیت بیشتری می‌یابد که کشور تازه‌تأسیس جمهوری آذربایجان با اکثریت جمعیتیِ شیعه، در فضای پیرامونی ایران، در مسیر تحقق این فرآیند بوده و هرگونه تأثیر مثبت و منفی در این روند یا اختلال در آن، به‌صورت مستقیم بر امنیت جمهوری اسلامی نیز اثرگذار است. این پژوهش درصدد پاسخ‌گویی به این پرسش اساسی است که نقش بازیگران خارجی در فرایند دولت­ ـ ملت‌سازی جمهوری آذربایجان تاکنون چگونه بوده و جمهوری اسلامی چه راهبردی را باید در این رابطه اتخاذ کند؟ با یافته­های ناشی از تحلیل فرضیه تحقیق، به شیوه­ای توصیفی ـ تحلیلی نشان داده خواهد شد که این روند علاوه‌بر مسائل داخلی، به‌شدت متأثر از عوامل بیرونی است و قدرت­های منطقه‌ای و جهانی، موجبات تقویت بُعد امنیتی و نظامی علی‌اف شده و توازن توسعه در سایر ابعاد سیاسی و اقتصادی دچار اختلال شده است. در این بین، روسیه با هدف حفظ نفوذ در حیاط خلوت خود؛ آمریکا با راهبرد کنترل جهان؛ ناتو و اروپا در امتداد سیاست‌های آمریکا به جهت کنترل روسیه؛ اسرائیل با هدف حضور مستقیم در نزدیکی مرزهای ایران؛ ترکیه با اهداف نوعثمانی­گری و عربستان با نیت گسترش ایدئولوژی وهابیت در منطقه، روند دولت ـ ملت‌سازی را در این جمهوری مختل کرده­اند. در این بین جمهوری اسلامی ایران، با پیروی از اصول سیاست خارجی خود مبتنی‌بر عزت، حکمت و مصلحت، سعی در تنش‌زدایی و همگرایی در منطقه داشته ولی در نزاع بین دو همسایه (جمهوری آذربایجان و ارمنستان) به‌دلیل منازعه کلان­ غرب و شرق در این منطقه از یک‌سو و شیطنت­­های پان‌ترکی و صهیونیستی ازسوی دیگر، در کنار مواجهه رسانه­ای جهانی با انقلاب اسلامی، به جانبداری متهم شده و نتوانسته است در عمل، حُسن نیت خود را به روابط راهبردی و پایدار با جمهوری آذربایجان تبدیل کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

RThe Representation of the Role of Foreign Actors in the Process of State-Nation Building of the Republic of Azerbaijan Emphasizing the Role of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Ahmad Fazelzadeh 1
  • Reza Mahmoud Oghli 2
  • Ali Kakadezfooli 3
1 Corresponding Author: Ph.D. Candidate of International Relations, Mazandaran University, Babolsar, Iran
2 Assistant Professor, Department of Political Science, Mohaghegh Ardebili University, Ardebil, Iran
3 Ph.D. Candidate of Islamic Revolution Political Studies, Shahed University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Government-making is one of the strategic issues that has received serious attention in Iran in recent years. Addressing this issue in the Islamic Republic becomes even more important when the newly established country of the Republic of Azerbaijan with a majority Shiite population is on the way to this process and directly affects the security of the Islamic Republic. This study seeks to answer the fundamental question of what is the role of foreign actors in the process of state-building of the Republic of Azerbaijan so far and what strategy should the Islamic Republic adopt in this regard? The findings of the analysis of the research hypothesis in a descriptive-analytical manner will show that the main failure of this country in the process of state-building, in addition to internal issues, is strongly influenced by external factors that strengthen the security dimension. And the fibrous system is constantly intensifying internal disruptive factors and unbalanced development. On the other hand, the Islamic Republic of Iran, by adopting a foreign policy based on dignity, wisdom and expediency based on friendship with its neighbors, has tried to manage tensions in the Nagorno-Karabakh conflict and despite repeated emphasis on the rights of the Republic of Azerbaijan In this region and facing the Islamic Revolution, especially in the media, in the form of pan-Turkish mischief, he has been accused of supporting Armenia against the Muslim nation of Azerbaijan and has not been able to turn his goodwill into strategic and stable relations with the government.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Republic of Azerbaijan
  • Caucasus
  • State -Nation – Building
  • State -Building
  • Nation -Building

Smiley face

آجیلی، هادی (1394)، بازنگری بحران قره‌باغ و نقش جمهوری اسلامی ایران، کنفرانس بین‌المللی نقش مدیریت انقلاب اسلامی در هندسه قدرت نظام جهانی.
بهشتی‌پور، حسن (1392)، بررسی عملکرد دولت‌های نهم و دهم ایران در آسیای مرکزی و قفقاز، دوماهنامه ایراس.
بیژن، عارف؛ نقاش، سعیده (1394)، جغرافیای سیاسی جمهوری آذربایجان و تأثیر آن بر منافع ملی جمهوری آذربایجان، کنفرانس ملی مطالعات هنر و پژوهش‌های علوم انسانی، تهران.
پاک‌آیین، محسن (1396)، قفقاز و چالش‌های افراط‌گرایی، فصل‌نامه سیاست خارجی، دوره 31، ش 2.
پورابراهیم، ناصر؛ گودرزی، مهناز (1390)، بازخوانی منطق‌های امنیتی بازیگران قفقاز جنوبی، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره 75، پاییز.
زرگر، افشین (1386)، مدل‌های دولت ـ ملت‌سازی؛ از مدل اروپایی تا مدل اوراسیایی، فصل‌نامه علوم سیاسی، دوره 4، شماره 7.
سینایی، وحید (1395)، فرایند ناتمام دولت ـ ملت‌سازی و از رشدماندگی، فصل‌نامه دولت‌پژوهی، سال دوم، شماره 5، بهار 95.
عابدی، عفیفه (1394)، صحنه سیاسی جمهوری آذربایجان و وضعیت مخالفان علی‌اف.
عامری، ناصر (1387)، سیاست خط لوله، فصل‌نامه مطالعات آسیای مرکزی، ش 26 و 27.
فاضل‌زاده، احمد (1397)، مقایسه تطبیقی فرآیند دولت ـ ملت‌سازی در کشورهای عراق و جمهوری آذربایجان، انتشارات دانشگاه محقق اردبیلی.
گیدنز، آنتونى (1374)، جامعهشناسى، ترجمه منوچهر صبورى، تهران: نشر نى.
گیدنز، آنتنى (1384)، چشماندازهاى جهانى، ترجمه محمدرضا جلایی‌پور، طرح نو.
کدیور، جمیله (1379)، رویارویی انقلاب اسلامی ایران و آمریکا، تهران: نشر اطلاعات.
کرمی، جهانگیر (1387)، ایران و جمهوری‌های قفقاز جنوبی، مؤسسه مطالعات ایران و اوراسیا، تهران
گلشن‌پژوه، محمودرضا (1388)، تحولات جهان، مؤسسه مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
مصلی‌نژاد، عباس (1396)، ژئوپلیتیک، سال سیزدهم، تابستان 1396، شماره 2 (پیاپی 46).
میردال، گونار (1898)، طرحی برای مبارزه با فقر جهانی، ترجمه قهرمان قدرت‌نما، تهران: انتشارات امیرکبیر.
میلر، دیوید (1383)، ملیت، ترجمه داود قریاق زندى، انتشارات تمدن ایرانى.
هابسبام، اریک (1382)، ملت و ملت‌گرایى پس از سال 1780، ترجمه جمشید احمدپور، تهران: نیکا.
Barner-Barry, C, (1999)."Nation Building and the Russian Federation", in Betty Glad and Eric Shiraev) eds (, The Russian Transformation, London:Palggrave Macmillan
Bremmer, Ian, )2003(. "Nation-and State-Building in Eurasia",Georgtown Journal of International Affairs, )Winter/Spring 2003(
Brubaker, Rogers, )1994.( "Nationhood and the national question in the Soviet Union and Post-Soviet Eurasia: an institutionalist account", Theory and Society, V.23
Brubaker, Rogers,) 1996 (. Nationalism Reframed: Nationhood and the national Question in the New Europe, Cambridge: Cambridge University Press
Brubaker, Rogers, )1996 (. "Nationalizing States in the old 'New Europe' and the new', Ethnic and Racial Studies, Vol.19, No.2.
Brubaker, Rogers, )1998(. "Myths and misconceptions in the study of nationalism",in John A. Hall) ed (The State of the Nation; Ernest Gellner and the Theory of Nationalism, Cambridge: Cambridge University Press.
Giddens, A, (1989) Sociology. Cambridge: Polity.
Kazemi, Ali-Asghar, )2005.( “The Dilemma of NationBuilding in Post-Sadam Iraq”,Journal of Law and Politics,Tehran,Islamic Azad University,Science and Research Campus, Vol.1,No.2.
Myrdal, Gunnar, (1968). Asian Drama: An Inquiry into the Poverty of Nations,
NewYork: Pantheon
Nixey, James, (2010). “The South Caucasus: Drama on Three Stages”, , pp. 125-142. Available at: http://www.chathamhouse .org/sites/default/files, (access on:3/8/2011)
https://alikonline.ir/fa/news/political/item
https://armenpost.com/2021/02/04
دوره 15، شماره 54
فصلنامه بهار
خرداد 1401
صفحه 259-278
  • تاریخ دریافت: 08 اردیبهشت 1400
  • تاریخ بازنگری: 22 اسفند 1400
  • تاریخ پذیرش: 22 اسفند 1400
  • تاریخ انتشار: 01 خرداد 1401