دموکراسی‌سازی و چالش‌های دولت ـ ملت‌سازی در عراق بعد از سال 2003

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه روابط بین‌الملل، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

2 نویسنده مسئول: استادیار، گروه روابط بین‌الملل، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

3 استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

4 کارشناسی ارشد حقوق بین الملل ،واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران

چکیده

غرب آسیا ازجمله مناطقی است که کشورهای آن نسبت به سایر مناطق جهان، روند دولت ـ ملت‌سازی موفقی را طی نکرده‌اند. از مهم‌ترین دلایل این مسأله، می‌توان به ساختگی‌بودن اکثر کشورهای غرب آسیا و سربرآوردن آن‌ها از قراردادهای بعد از جنگ جهانی اول و به‌تبع آن، عدم انطباق دولت با ملت اشاره کرد؛ بنابراین هم نقشه جغرافیایی و وضعیت مرزها و هم حکومت این کشورها، توسط قدرت‌های خارجی شکل گرفت. عراق نیز به همین دلایل همواره با عدم تجانس قومی ـ مذهبی، سلطه همراه با سرکوب گروه اقلیت بر سایر گروه‌ها و درنتیجه با تنش و بی‌ثباتی مواجه بوده است. این مسأله را با این سؤال می‌توان بررسی کرد که دولت ـ ملت‌سازی در عراق بعد از سقوط صدام با چه چالش‌ها و آسیب‌هایی مواجه بوده است؟ فرضیه این است که چالش‌های داخلی و خارجی مختلفی؛ مانند وجود شکاف‌های قومی، مذهبی و نژادی، عدم شکل‌گیری و تثبیت هویت ملی و مداخلات خارجی، باعث عدم دست‌یابی به دولت ـ ملت‌سازی موفق در عراق شده است. هدف پژوهش حاضر بررسی آسیب‌شناسانه روند دولت ـ ملت‌سازی در عراق بعد از سال 2003 به‌منظور ارائه راه‌کاری در این زمینه است. مقاله حاضر از نوع توصیفی ـ تبیینی است و اطلاعات و داده‌ها با روش کتابخانه‌ای جمع‌آوری شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که بعد از سقوط صدام، اشباع سرزمینی، همبستگی و یکپارچگی ملی و ثبات سیاسی در عراق تأمین نشده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Democratization and the Challenges of State-Nation in Iraq after 2003

نویسندگان [English]

  • mohammad reza forat 1
  • Afshin Zargar 2
  • Mirebrahim Siddigh 3
  • sajad tayefeh 4
1 PhD candidate at the Department of International Relations, Islamic Azad University of Karaj, Iran
2 Corresponding Author: Assistant Professor, Department of International Relations, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran
3 Assistant Professor, Department of International Relations, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran
4 Master of International Law, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran
چکیده [English]

    The Middle East is one of the regions whose countries have not undergone a successful nation-state-building process compared to other parts of the world. One of the most important reasons for this is the fabrication of most Middle Eastern countries and their withdrawal from post-World War I treaties and the consequent non-compliance of the government with the nation. . Thus, both the geographical map and the state of the borders, as well as the government of these countries, were formed by foreign powers. For these reasons, Iraq has always faced ethnic and religious heterogeneity, domination with the suppression of minority groups over other groups, and as a result, tension and instability. Even after the fall of Saddam Hussein and the beginning of the democratization process, the country has faced fundamental challenges to state-nation building. This question can be examined by asking what challenges and harms the nation-building in Iraq has faced since the fall of Saddam. The hypothesis is that various internal and external challenges, such as ethnic, religious, and racial divisions, lack of national identity formation, and foreign intervention, have prevented successful nation-state building in Iraq.

کلیدواژه‌ها [English]

  • West of Asia
  • Nation-State
  • Ethnic and religious divisions
  • Territorial saturation
  • Iraq

Smiley face

منابع
فارسی
ابطحی، مصطفی، ترابی، علی اصغر (1394)، «نقش امریکا در دولت- ملت‌سازی در افغانستان و عراق جدید»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، سال یازدهم، شماره 32، صص 81-53.
اسدی، علی اکبر (1391)، روند دولت- ملت سازی در عراق جدید؛ امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران: مؤسسه مطالعات اندیشه سازان نور.
امیرکواسمی، ایوب (1389)، بحران دولت ـ ملت و آینده احتمالی آن»، پژوهش سیاست نظری، شماره 9، صص 102-81.
امینیان، بهادر؛ کریمی‌قهرودی، مائده (1391)، استراتژی دولت ـ ملتسازی امریکا در افغانستان، دانش سیاسی، سال هشتم، شماره 15، صص 97-69.
برزگر، کیهان (1385)، چالشهای روند دولتسازی و ملتسازی در عراق و چشم‌اندازهای صلح و ثبات منطقهای، مطالعات خاورمیانه، سال سیزدهم، شماره‌های 2 و 3، صص 20-7.
پوراحمدی، حسین؛ غفاری‌نژاد، میثم؛ کاظمی، حامد (1396)، دموکراسی با زور و چالشهای فراروی آن در عراق، رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، سال هشتم، شماره 1، صص 96-71.
حاجی‌یوسفی، امیرمحمد؛ حسین‌زاده، علیرضا (1397)، شکنندگی دولت و نابسامانی جامعه در عراق؛ بستری برای بحران امنیتی ظهور و گسترش داعش، آفاق امنیت، سال یازدهم، شماره 38، صص 67-35.
ذولفقاری، مهدی؛ عمرانی، ابوذر (1398)، عراق به‌مثابه دولتی فرومانده و تأثیر آن بر امنیت بینالمللی، جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام، دوره هفتم، شماره 15، صص 56-29.
زارعان، احمد؛ معدنی، سعید؛ تاج‌الدین، محمدباقر (1397)، موانع پیشِ روی روند دولتسازی در عراق، تحقیقات سیاسی بین‌المللی، شماره 35، صص 136-109.
زرگر، افشین (1386)، مدلهای دولت ـ ملتسازی؛ از مدل اروپایی تا مدل اوراسیایی، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، سال چهارم، شماره 7، صص 160-97.
سردارنیا، خلیل‌الله؛ حسینی، سیدمهدی (1393)، چالشهای اجتماعی دولتسازی در افغانستان، سیاست جهانی، دوره سوم، شماره 3، صص 63-37.
سردارنیا، خلیل‌الله (1390)، درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی، تهران: نشر میزان.
سریع‌القلم، محمود (1381)، عراق جدید، خاورمیانه جدید، پیامدهای نظری برای ایران، مطالعات خاورمیانه، سال نهم، شماره ۴، صص 20-1.
سمیعی اصفهانی، علیرضا، نوروزی نژاد، جعفر (1392)، «دولت- ملت‌سازی و خشونت سیاسی در عراق جدید»، پژوهش‌نامه ایرانی سیاست بین المللی، سال دوم، شماره 1، صص 121-95.
سیمبر، رضا و مرادی کلارده، سجاد (1394)، «تحلیل عوامل درونی گسترش جریان‌های افراطی در خاورمیانه: مطالعه موردی عراق»، مجله علوم سیاسی، سال بیست و نهم، شماره2، ص53-80.
عبدالملکی، حسن؛ عابدینی، محسن؛ بیات‌دان، اسماعیل (1398)، بنیادهای ژئوپلیتیک بیثباتی سیاسی کشور عراق، فصل‌نامه جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، سال نهم، شماره 4، صص 793-779.
غرایاق‌زندی، داوود (1389)، فرایند ملت ـ دولتسازی، شکلگیری هویت ملی و بازسازی در عراق: تجارب تاریخی و دورنمای آینده، مطالعات راهبردی، سال سیزدهم، شماره 1، صص 37-6.
غفاری‌هشجین، زاهد؛ کشاورز شکری، عباس؛ حیدرخانی، هابیل (1389)، وضعیت اجتماعی عراقِ بعد از سقوط نظام بعثی، رهیافت انقلاب اسلامی، سال چهارم، شماره 12، صص 88-67.
قوام، عبدالعلی؛ زرگر، افشین (1387)، دولتسازی، ملتسازی و نظریه روابط بینالملل چارچوبی تحلیلی برای فهم و مطالعه جهان دولت ـ ملت‌ها، تهران: نشر آثار نفیس.
قوام، عبدالعلی؛ مالمیر، مهدی (1393)، ارائه یک مدل تحلیلی برای بررسی شکاف دولت ـ ملت (الگویابی روابط بین دولت و جامعه)، پژوهش‌نامه علوم سیاسی، شماره 37، صص 198-157.
کاظمی، حجت (1396)، خیزشهای هویتی، دولتهای شکننده و بحرانهای ژئوپلیتیکی خاورمیانه، فصل‌نامه ژئوپلیتیک، سال سیزدهم، شماره 1، صص 172-146.
مرادزاده، صدیقه، شاکری خوئی، احسان (1395)، «بحران فرایند دولت – ملت‌سازی و نقش آن بر شکل‌گیری و تکوین بنیادگرایی دینی در خاورمیانه (مطالعه موردی عراق و سوریه)»، مطالعات جامعه شناسی، سال هشتم، شماره سی و یکم، ص123-137.
مطلبی، مسعود، خان‌محمدی، جمال (1369)، «همسویی دولت و ملت و تأثیر آن بر توسعه اقتصادی جوامع؛ مطالعه طولی- تطبیقی بین سال‌های 1990 تا 2004 میلادی»، دولت پژوهی، سال سوم، شماره 9، صص 241-195.
مقصودی، مجتبی (1382)، مسائل ایران و عراق؛ کردستان عراق، چشم انداز آینده جمهوری اسلامی ایران، تهران: ابرار معاصر.
ملایی، اعظم؛ ازغندی، علیرضا (1390)، دولت ـ ملتسازی ایرانی: تداوم تاریخی یا تغییرات سیاسی؟، فصل‌نامه تخصصی علوم سیاسی، شماره 15، صص 168-138.
مهنام، شیدا؛ زارع زحمت‌کش، صدیقه (1391)، چالشهای اجتماعی، هویتی و ساختاری خاورمیانه (مطالعه موردی عراق)، سیاست خارجی، سال بیست‌وششم، شماره 4، صص 1073-1054.
نبوی، سیدعبدالامیر؛ دری، مریم (1396)، ضعف دولت ـ ملتسازی در سوریه و وقوع جنگهای داخلی در این کشور (2011-2016)، دانش سیاسی، سال سیزدهم، شماره 1، صص 121-99.
هتنه، بژورن (1381). «تئوری توسعه و سه جهان»، ترجمه احمد موثقی، تهران: نشر قومس.
انگلیسی
Blanchard, Christopher (2020), "Iraq: Issues In The 116th Congress", Congressional Research Service, Avaliable In: Https://Fas.Org/Sgp/Crs/Mideast/R45633.Pdf.
Bogdandy, Armin Von, Häußler, Stefan, Hanschmann, Felix, Ut, Raphael (2005), "State-Building, Nation-Building, And Constitutional Politics In Post-Conflict Situations: Conceptual Clarifications And An Appraisal Of Different Approaches",  Max Planck Yearbook Of United Nations Law, Vol. 9, Pp: 579-613.
Bremmer, Ian (2003), "Nation-and State Byilding in Europ", Georgtown Journal of International Affairs, Winter/Spring 2003.
Davis, Eric (2015), "Taking Democracy Seriously In Iraq", Institute For Iraqi Studies, Boston University, No. 2, Pp: 2-78.
Fantappie, Maria, Vaez, Ali (2019), "Don’t Let Iraq Fall Victim To U.S.-Iran", (30  April 2019), Avaliable In: Https://Foreignpolicy.Com.
Fattah, Hala (2009), A Brief History Of Iraq, New York: Facts On File, Inc. An Imprint Of Infobase Publishing.
Haddad, Fanar (2020), "The Iraqi People Will Pay The Price For Iran-US Rivalry", (9 Jan 2020), Avaliable In: Https://Www.Aljazeera.Com.
Imam Jomehzadeh, S., Heshmati, A. (2014). The Failed nation-state in Egypt. Political and International Approaches, 5(37), 119-147. (In Persian)
Judah, Tim (2002), "In Iraqi Kurdistan", Survival, Vol.44, No.4, Pp: 34-51.
Katzman,  Kenneth  (2015),  "Iraq:  Politics,  Security,  And  U.S. Policy", Congressional Research Service, Avaliable In: Www.Crs.Gov
Katzman, Kenneth, Mcinnis, Kathleen, Thomas, Clayton (2020), "U.S.-Iran Conflict And Implicationsfor U.S.Policy", Congressional Research Service, Avaliable In: Https://Fas.Org/Sgp/Crs/Mideast/R45795.Pdf
Lakic, Nikola, (2011), is globalization a challenge or a threat to nation-stattes as a dominant form of polity?, scientific article, august 2011, UDK: 321.8, 316. 334.2/.3.
Mackenzie, David Neil (1999), "The Origin Of Kurdish", In: Iranica Diversa, (Eds) Carlo G. Ceretti.
Wimmer, Andreas (2014), "Nation Building. A Long-Term Perspective Andglobal Analysis", European Sociological Review, Available In: Http://Www.Columbia.Edu/~Aw2951/Nationbuilding.Pdf