امکان‌سنجی اعمال مکانیسم ماشه برجام توسط آمریکا ازمنظر حقوق بین‌الملل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول: مدیر گروه حقوق بین‌الملل و بشر، پژوهشکده حقوق عمومی و بین‌الملل، پژوهشگاه قوه قضاییه، تهران، ایران

2 پژوهشگر، گروه حقوق بین‌الملل و بشر، پژوهشکده حقوق عمومی و بین‌الملل، پژوهشگاه قوه قضاییه، تهران، ایران

چکیده

در پی توافق صورت­گرفته در سال 2015 پیرامون برنامه هسته­ای ایران و تنظیم برجام، مقرر گردید اِعمال کلیه تحریم­های شورای امنیت علیه ایران با تصویب قطع‌نامه­ای ازسوی این نهاد ملغی شود؛ ولی در آگوست 2020، کشور آمریکا که پیش­تر با خروج رسمی از برجام، به عضویت خود در این سند خاتمه بخشیده بود، مدعی نقض اساسی تعهدات برجامی توسط ایران شد و با این ادعا، خواستار فعال‌کردن مکانیسم ماشه و بازگرداندن مجدد تحریم­های بین­المللی گردید. این اقدام آمریکا، مباحثی را درخصوص میزان مشروعیت قانونی آن برانگیخت. براین‌اساس، پژوهش حاضر در راستای پاسخ‌گویی به این سؤال به نگارش درآمد که اقدام آمریکا در فعال­سازی مکانیسم ماشه تا چه اندازه از نقطه­نظر اصول و قواعد حقوق بین­الملل مشروعیت دارد؟ حاصل مطالعات توصیفی ـ تحلیلی نگارندگان، مبتنی‌بر منابع کتابخانه­ای و تحلیل اسناد مربوطه، مؤید آن است که برجام، یک توافق‌نامه سیاسی و مستقل از قطع‌نامه 2231 بوده و آمریکا با خروج از این سند، دیگر «عضو مشارکت­کننده در برجام» نبوده و درنتیجه، فاقد صلاحیت قانونی برای فعال‌کردن مکانیسم ماشه است. هم­چنین ادامه یک‌جانبه­گرایی این کشور، جز تضعیف سازمان ملل متحد و ایجاد فضای هرج‌ومرج در محیط بین­المللی، دورنمای دیگری را پیش روی جامعه بین­المللی قرار نخواهد داد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Legal Analysis of the Initiation of the Snapback in JCPOA by the America Based on the International Law Perspective”

نویسندگان [English]

  • Seyyed Hossein Mousavifar 1
  • Mahnaz Rashidi 2
  • Keyvann Eghbali 2
1 Head of Faculty Board, Department of International Law, Public and International Law Research Center, Judiciary Research Institute, Tehran, Iran
2 Researcher of International Law, Public and International Law Research Center, Judiciary Research Institute, Tehran, Iran
چکیده [English]

                     Following an agreement reached in 2015 on Iran's nuclear program and the regulation of the joint comprehensive plan of action(JCPOA), it was decided that all Security Council sanctions against Iran would be lifted with the adoption of a resolution by this body. However, in August 2020, the United States of America which had previously terminated its membership in the JCPOA by formally withdrawing from it, claimed that Iran had violated its JCPOA commitments and called for the activation of the Snapback and reimposition of International sanctions. This US action, sparked debates about its legal legitimacy. Accordingly, the present study was conducted in order to answer the question of how legitimate is the US action in activating the snapback from the perspective of the principles and rules of international law? The results of the authors descriptive-analytical study, based on library sources and the analysis of relevant documents confirm that JCPOA is a political agreement independent of Resolution 2231 and the United States is no longer a participating State of JCPOA after being withdrawn from this document and as a result, it lacks the legal authority to activate the snapback mechanism. In addition, the continuation of unbridled unilateralism in this country offers no other perspective to the international community, other than weakening of the United Nations and the creation of international anarchy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • rigger Mechanism
  • UNSC
  • Security Council Resolution
  • Sanctions
  • International Law

Smiley face

  1. منابع

    فارسی

    کتاب

    ضیائی بیگدلی، محمدرضا (1392)، حقوق معاهدات بین­المللی، چاپ پنجم، تهران: کتابخانه گنج دانش.

    فلسفی، هدایت‌الله (1379)، حقوق بینالملل معاهدات، چاپ اول، تهران: فرهنگ نشر نو.

    مقاله

    ارغوانی پیرسلامی، فریبرز؛ حسنوند، مظفر (1396)، برجام به مثابه یک توافق بین­المللی: کاوشی در ماهیت و ضمانت اجرا، پژوهش‌نامه علوم سیاسی، شماره 4، 38-7.

    امینی، اعظم؛ بذّار، وحید (1399)، امکان­سنجی حقوقی تعقیب مقامات آمریکایی وضع­کننده تحریم علیه جمهوری اسلامی ایران در دیوان بین‌المللی کیفری، فصلنامه حقوق بین‌الملل کیفری، شماره 1، 1399، 89-70.

    عابدینی، عبدالله (1396)، اصول حاکم بر تفسیر قطع‌نامه­های شورای امنیت، فصل‌نامه تحقیقات حقوقی، شماره 78، 233-258.

    ملاکریمی، امید؛ جلالی، محمود (1396)، ماهیت برجام ازمنظر حقوق بین‌الملل، فصل‌نامه مطالعات حقوق عمومی، دوره 47 ، شماره 1، 73-51.

    1. سایت­های خبری ـ تحلیلی

    امینی، اعظم (1399)، ایالات متحده آمریکا و استناد به قطع‌نامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل برای استفاده از مکانیسم ماشه، تالار گفت‌وگوی تخصصی حقوقی و سیاسی بین­المللی، انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد، در:

    https://unstudies.ir/IAUNS-Forum/ ایالات-متحده-امریکا-و-استناد-به-قطع‌نامه-2231-شورای-امنیت-سازمان-ملل-برای-استفاده-از-مکانیسم-ماشه /، (تاریخ بازیابی: 30 شهریور 1399).

    ظریف: برجام نیازی به تصویب مجلس ندارد (1394)، خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، دسترسی در: https://www.irna.ir/news/81728734/ظریف-برجام-نیازی-به-تصویب-مجلس-ندارد, (تاریخ بازیابی: 29 شهریور 1399).

     

    انگلیسی

    Book

    Larsen, Kjetil Mujezinović (2012), the Human Rights Treaty Obligations of Peacekeepers, Cambridge University Press.

    Wet, Erika De (2004), The Chapter VII Powers of the United Nations Security Council, Portland, Oregon: Hart Publishing.

    Articles

    Papastavridis, Efthymios (2007), “Interpretation of Security Council Resolutions under Chapter VII in the Aftermath of the Iraqi Crisis”, International and Comparative Law Quarterly, Vol. 56, 83-115.

    Documents and Awards

    ICJ (2004), Legal Consequences of the Construction of a Wall in the Occupied Palestinian Territory, Advisory Opinion.

    ICJ (2010), Accordance with International Law of the Unilateral Declaration of Independence in Respect of Kosovo, Advisory Opinion.

    Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA), Vienna, 2015.

    Presidential Memoranda (2018), “Ceasing U.S. Participation in the JCPOA and Taking Additional Action to Counter Iran’s Malign Influence and Deny Iran All Paths to a Nuclear Weapon”, Available at: https://www.whitehouse.gov/presidential-actions/ceasing-u-s-participation-jcpoa-taking-additional-action-counter-irans-malign-influence-deny-iran-paths-nuclear-weapon/.

    Security Council (2010), Resolution 1929, (UN Doc. S/RES/1929).

    Security Council (2015), Resolution 2231, (UN Doc. S/RES/2231).

    Vienna Convention on the Law of Treaties, Vienna, 1969.

    Websites

    Gehrke, Joel  (2015), State Department: Iran Deal Is Not ‘Legally Binding’ and Iran Didn’t Sign It, Available at:  https://www.nationalreview.com/2015/11/state-department-iran-deal-not-legally-binding-signed, (last visited: 22/09/2020).

    https://www.irna.ir/news/83909724/ اتحادیه-اروپا-آمریکا-نمی-تواند-به-مکانیسم-ماشه-متوسل-شود

     

دوره 14، شماره 51 - شماره پیاپی 51
فصلنامه تابستان
شهریور 1400
صفحه 203-220
  • تاریخ دریافت: 15 مهر 1399
  • تاریخ بازنگری: 22 شهریور 1400
  • تاریخ پذیرش: 18 شهریور 1400
  • تاریخ انتشار: 01 شهریور 1400