نقش مؤلفه های قدرت ملی در تحقق متعالی حکمرانی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دافوس آجا و پژوهشگر جنگ آینده، تهران، ایران

2 نویسنده مسئول: دانشجوی دکتری امنیت ملی داعا و پژوهشگر دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، ایران

چکیده

امنیت ملی بدون توجه به تهدید و قدرت ملی معنی ندارد و از طرفی قدرت ملی هم درهم­آمیختگی زیادی با تهدید و امنیت ملی دارد. مفاهیم «تهدید ـ امنیت و قدرت ملی» پایه­های مهم و لازم و ملزوم برای حکمرانی امنیت ملی هستند. تهدید و امنیت مفاهیمی ابهام­آمیز و انتزاعی هستند که درهم­تنیدگی عمیقی با هم دارند، به ­همین دلیل برداشت ثابت و تعریف یکسانی برای این مفاهیم وجود ندارد، قدرت ملی مفهومی تعریف شده و مشخص است که شامل ُبعد، مؤلفه، شاخص و یکسری عواملِ ثابت و متغیر می­باشد. هدف اصلی پژوهش اولویت­بندی و تعیین نقش مؤلفه­های اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و نظامی برای تحقق حکمرانی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران است. این پژوهش کاربردی و به­روش زمینه­ای ـ موردی انجام گردیده و با استفاده از نرم­افزار SPSS تجزیه­و­تحلیل شده است، روش جمع­آوری اطلاعات میدانی و کتابخانه‌ای بوده و جامعۀ نمونه 73 نفر می­باشد. ترتیب اولویت حلقه­های امنیتی: نظامی ـ سیاسی ـ فرهنگی و اقتصادی است، اما حلقه­های تهدیداتی: اقتصادی ـ فرهنگی ـ سیاسی و نظامی است، بنابراین حلقه­های امنیتی و تهدیداتی عکس هم هستند. ایران هر سه طیف تهدید: منفی ـ صفر و مثبت را دارد. مؤلفه­های قدرت ملی داری 6 عامل اقتصادی، 8 عامل سیاسی، 11 عامل نظامی و 5 عامل فرهنگی است. تعداد 5 عامل دارای دو نقش هستند، در­مجموع مؤلفه­های قدرت ملی دارای 30 عامل و 35 نقش: «22 نقش قوت، 4 نقش ضعف، 3 نقش فرصت و 6 نقش تهدید» می­باشند. طبق نقش­های بالا، جمهوری اسلامی ایران در موقعیت راهبردی «تهاجمی» قرار دارد، بر اساس نظریۀ «موازنۀ تهدید» حکمرانی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران باید از دکترین «تدافعیِ تهدید محور و کُنشی» به دکترین «تهاجمیِ امنیت ­محور و فراکُنشی» که بر گرفته از نظریۀ «موازنۀ قوا» است تبدیل گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of the Components of National Power in the Perfect Realization of National Security of the Governance of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Fahollah Kalantari 1
  • Akbar Khezli 2
1 Academic staff at Command and Staff College of Police, Researcher of Future war
2 Corresponding author: PhD candidate in Supreme University of National Defense, Researcher at Imam Hussein Comprehensive University
چکیده [English]

National security seems to be nonsense without considering the threats and national power; national power, by itself, is deeply intermingled with threat and national security concepts. The concepts of security threats and threat against national power are correlated and make the essential foundations of the governance of national security. Threat and security are abstract notions which are deeply intermixed with each other. For this reason, there is no certain and uniform definition for these concepts. Hence, there are not definite and precise understanding of any of them. National power is a definitely explained concept containing certain aspects, components and indicators, and a number of fixed and instable elements. This research is mainly aimed at identifying and prioritizing the economic, cultural, political and military components of national power for reaching to the governance of national security of the Islamic Republic of Iran. This applied research follows a contextual-case method using SPSS software for data analysis. Field study and library method are used for data collection, and a sample population of 73 people are selected. The priority order of security circles is arranged in the following order: military, political, cultural and economic. The threatening circles are controversially positioned against security circles. Iran is imposed to all three types of threats: negative, neutral, and positive. The components of national power include 6 economic factors, 8 political factors, 11 military factors and 5 cultural factors. Five factors play two roles. Totally, the components of national power contain 30 factors and 35 roles: "22 roles of strength, 4 roles of weakness, 3 roles of opportunity and 6 roles of threat." Hence, the Islamic Republic of Iran is placed in an "offensive" strategic position. It is suggested that the Islamic Republic of Iran changes its “defensive threat-oriented and actional” doctrine to an “offensive security-oriented and transactional doctrine which is derived from theory of “balance of forces”.

کلیدواژه‌ها [English]

  • threat
  • national security
  • governance
  • national power
  • The Islamic Republic of Iran
-  امام خامنه‌ای(مدظله­العالی)، سیدعلی، مجموعۀ بیانات، قابل دسترسی در:
www.khamenei.ir
-  احدی، محمد (1395)، جغرافیای امنیتی کشورهای هم­جوار، تهران: انتشارات شهید صیاد شیرازی.
-  احدی، محمد (1398)، جغرافیای امنیتی خاورمیانه، تهران: انتشارات داعا.
-  بوزان، باری؛ دوویلد، پاپ؛ ویور، اولی (1392)، مناطق و قدرت‌ها و چهارچوبی تازه برای تحلیل امنیت، ترجمۀ علیرضا طیب، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
-  بوزان، باری (1397)، مردم دولت‌ها و هراس، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
-  پوریان، محمدتقی؛ درخشان، مجتبی (1392)، ثبات سیاسی و امنیت در ایران، امنیت‌پژوهی، دورۀ 12، شمارۀ 44­: 57 تا 79.
-  تلیس، اشلی، جانیک بایالی، کریستوفر لین، ملیسا، مک­فرسون (1383)، سنجش قدرت ملی در عصر فراصنعتی، تهران: انتشارات مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات بین­المللی ابرار معاصر.
-  تاجیک، محمدرضا (1381)، مقدمه‌ای بر استراتژی‌های امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، رهیافت‌ها و راهبرد­ها، جلد اول، تهران: فرهنگ گفتمان.
-  قاسمی، فرهاد (1395)، نظریه‌های روابط بین‌الملل و مطالعات منطقه‌ای، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
-  روشن­دل، جلیل (1374)، امنیت ملی و نظام بین‌الملل، تهران: انتشارات سمت.
-  حافظ­نیا، محمدرضا (1390)، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد: انتشارات پاپلی.
-  مرادیان، محسن(1394)، شناخت و ارزیابی تهدیدهای نظامی آینده در حوزۀ مأموریت آجا، تهران: مرکز مطالعات راهبردی آجا.
-  پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (خرداد 1398­)، ­امنیتاجتماعی­، قابل دسترسی در: