رویکرد امنیتی ـ ساختاری به ارتباط مسئلۀ زبان فارسی و امنیت ملی در جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر ساختار و مؤلفه‌های امنیتی کردن زبان فارسی در دورۀ معاصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم سیاسی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

زبان و بستر تاریخی و فرهنگی رشد آن از مبانی اساسی امنیت ملی در کشورهای با سابقۀ تاریخی می­باشد. انسجام ملی و گسترش قدرت منطقه­ای و بین­المللی یک کشور بدون ساختار هویتی و زبانی منسجم بدون شک به شکست می­انجامد. از مبانی تأثیر­گذار قدرت فرهنگی هر کشور گسترش حیطۀ فرهنگی زبان آن به بیرون از مرزهای جغرافیایی­اش می­باشد. فرهنگ ایران با قدمتی چند هزار ساله و هویت ملی ـ تاریخی­اش بر مبنای زبان فارسی، می­تواند از عناصر تأثیر­گذار نفوذ منطقه­ای و سیاسی باشد. پژوهش حاضر ارتباطی چند‌وجهی بین زبان رسمی جمهوری اسلامی و امنیت ملی برقرار می­کند و زبان فارسی را بخشی از حوزۀ امنیت ملی ایران می­داند که به مرور زمان به­خصوص در چهار دهۀ بعد از انقلاب اسلامی، سیاسی ـ امنیتی شده است. بر همین اساس این مقاله بر مبنای مناسبات امنیتی مکتب کپنهاگ و با روشی کیفی ـ تحلیلی، زبان فارسی را در وجه ساختاری، زبانی می­داند که مخالفان و دشمنان تمامیت ارضی ایران آن را امنیتی کرده­اند و بر همین اساس به تحلیل امنیتی شدن زبان فارسی بر مبنای این نظریه می­پردازد. خروجی پژوهش، تأکید بر فراگیر شدن زبان فارسی از طریق بسط نفوذ فرهنگی و اقتصادی ایران در کوتاه مدت و سپس ارتباط گستردۀ این زبان به مسئلۀ امنیت ملی و بازگشت آن به حوزۀ موضوعی عادی و عمومی در حوزۀ امنیتی می­باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Structural Security Approach to the relationship between Persian Language and National Security in the Islamic Republic of Iran with Emphasis on the Structure and Components of security perspective on the Persian Language in Contemporary Period

نویسنده [English]

  • Arash Beidollahkhani
Assistant Professor, Department of Political Science, Faculty of Law and Political Science, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
چکیده [English]

The language and its historical context are one of the basic foundations of national security in countries with a thousand years of history. National cohesion and the expansion of the regional and international power of the country without a coherent identity and language structure are undoubtedly defeated. One of the foundations of the cultural power of each country is the cultural context of its language and extends it beyond its geographical boundaries. The Iranian culture with the thousand years of history and its historical national identity based on the Persian language can be influential elements of regional and political influence. The present paper establishes a multifaceted relationship between official language and national security and considers Persian as a part of national security in the Islamic republic of Iran which has been politicalized-securitized since the time of Islamic Revolution. This paper based on the Copenhagen school security examines that today especially after the Islamic Revolution in Iran, Persian language has been politicalized based on the opponent's approach to Iranian territorial integrity. The output of the research emphasizes the prevalence of Persian language through expanding the cultural and economic influence of Iran in the short term along with linkage between this language and Iran's national security which can help the Persian language to be a normal and non-security, politicized subject. The research method is based on qualitative analytical research.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Persian
  • language
  • security
  • Iran
  • National
-  ­آهنی، محمد رضا (1386)، نسبت میان ادبیات و فرهنگ، مجلۀ علوم انسانی دانشگاه امام حسین(ع)، آذر و دی، ش 72، 10 ـ 21.
-  احمدی، حمید (1397)، قومیت و قوم­گرایی در ایران، افسانه و واقعیت، تهران: نشر نی.
-  احمدی، حمید (1390) بنیادهای هویت ملی ایرانی: چهارچوب نظری هویت ملی شهروند محور، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
-  احمدی، حمید (1398)، روابط فرهنگی ایران و تاجیکستان: زنده کردن خط نیاکان و چالش سیاست، فصلنامۀ سیاست، دورۀ 49، ش 2، تابستان، 245 ـ 270.
-  بوزان، بری (1389)، مردم، دولت­ها و هراس، پژوهشکدۀ مطالعات راهبری: تهران­: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
-  تورسان زاده­، اکبر (1375)، تاریخچۀ زنده ماندن و گسترش یافتن زبان فارسی در آسیای میانه، نامۀ پارسی، تابستان، ش 1، 56 ـ 71.
-  ­ثلاثی، محسن (1394)، جهان ایرانی و ایران جهانی، تهران: نشر مرکز.
-  حاجی مینه، رحمت (1392)، مکتب کپنهاگ؛ مفاهیم و آموزه، فصلنامه، مطالعات جهان، سال دوم، ش 2، بهار، 15 ـ 19.
-  داوری اردکانی، نگار، محمودی طاهره و سمیه نواب (1392) آموزش زبان فارسی، فرصتی مغتنم برای گسترش فرهنگ ایرانی، فصلنامه مطالعات ملی، 53، سال چهاردهم، ش 1، 143 ـ 160.
-  رسولیان آرانی، صدیقه و لیلا عباسی (1391)، بازخوانی جهان­گشای جوینی و سایر اسناد تاریخی حملۀ مغول، پیام بهارستان، پاییز، دورۀ دوم، سال پنجم، ش 17، 94 ـ 121.  
-  ریاحی، محمد امین (1369)، زبان و ادب فارسی در قلمرو عثمانی، تهران : چاپ مروی.
-   زمردی، حمیرا (1393)، تاریخ تحلیلی زبان فارسی، تهران: مؤسسۀ انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.
-  عبدالله خانی، علی (1383)، نظریه­های امنیت، مقدمه­ای بر طرح­ریزی دکترین امنیت ملی، تهران : مؤسسه فرهنگی و تحقیقات بین­المللی ابرار معاصر.
-  ­قبادی، حسینعلی(1388)، ادبیات فارسی و هویت ایرانی؛ چالش­ها و راهبردها، در پژوهش­نامه زبان فارسی، چالش­ها و راهبردها، معاونت پژوهش­های فرهنگی و اجتماعی، گروه پژوهش­های گردشگری، مرکز تحقیقات استراتژیک.
-  قمری، محمد رضا (1385)، نقش زبان در تأمین امنیت ملی، فصلنامۀ دانش انتظامی، دورۀ 8، ش 4، 94 ـ 107. 
-  ­ محسنی، محمدرضا (1388)، پان­ترکیسم، ایران و آذربایجان، تهران: انتشارات سمرقند.
منابع اینترنتی
-  احدی، افسانه (1385)، فرصت­های ایران در همکاری با کشورهای فارسی زبان، معاونت پژوهش­های سیاست خارجی مرکز تحقیقات استراتژیک، لینک دسترسی:
http://www.csr.ir/departments.aspx?abtid=07&&depid=44&semid=428
-  جوادی، عباس (1394)، فرمان استالین در­مورد 21 آذر، سه سند از آرشیو ک.گ.ب و ترجمۀ آنها، دسترسی در سایت رادیو فردا به آدرس زیر:
http://www.radiofarda.com/content/f35_21azar_part1/27288025.html
-  ­آرشیو ملی (1390)، تاریخچۀ فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران، لینک دسترسی:
http://nlai.ir/Default.aspx?tabid=7110