رویکرد تطبیقی سیاست خارجی امریکا در قبال برنامه هسته‌ای ایران و کره‌شمالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبائی

2 نویسنده مسئول دانشیار گروه روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

امریکا از اوایل دهۀ ۹۰ میلادی تاکنون، تلاش بسیاری برای مقابله با برنامۀ هسته‌ای ایران و کره­شمالی انجام داده است. در این پژوهش با استفاده از روش اسنادی و با رویکردی تطبیقی ابعاد دیپلماتیک، اقتصادی و نظامی سیاست امریکا در مواجهه با برنامۀ هسته‌ای ایران و کره‌شمالی بررسی شده است. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که به­رغم تفاوت اهداف این دو کشور در پیگیری برنامۀ هسته‌ای، ایران نسبت به کره‌شمالی بیشتر تحت فشار سیاسی- اقتصادی و تهدید نظامی قرار گرفته است. در این مدت، همۀ دولت‌های دموکرات و جمهوری‌خواه رویکرد تعاملی با کره‌شمالی را به صورت دو و چند­جانبه آزموده‌اند، در حالی­ که این رویکرد در قبال ایران، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. توافق ناشی از تعامل (برجام) نیز مدت کوتاهی بعد از حصول، دوام نیاورد و آمریکا از آن خارج شد. تحریم و تشدید فشار اقتصادی علیه ایران در چارچوب کمپین فشار حداکثری دولت ترامپ خیلی زود بخش‌های مهم اقتصاد ایران را در برگرفت. در حوزۀ نظامی اگرچه دو کشور همواره در معرض تهدید به حملۀ نظامی بوده‌اند، اما این گزینه در خصوص ایران بیشتر مورد توجه سیاست‌مداران و نخبگان فکری امریکا بوده است. برای بررسی چرایی این موضوع از نظریۀ رئالیسم نئوکلاسیک استفاده شد که بر اساس آن گزینه‌های منتخب در قبال ایران و کره‌شمالی تحت تأثیر عوامل سیستمی و داخلی قرار دارد. علاوه بر منافع قدرت‌های جهانی (چین و روسیه)، منافع متحدان منطقه‌ای امریکا در شمال شرق و جنوب غربی آسیا هم از عوامل مهم سیستمی تأثیرگذار بر سیاست واشنگتن در خصوص برنامۀ هسته‌ای ایران و کره‌شمالی است. در حالی ­که ژاپن و کره‌جنوبی اغلب خواستار مذاکره و تعامل برای حل معضل هسته‌ای کره‌شمالی هستند؛ متحدان عرب و صهیونیستی امریکا تشدید فشار علیه ایران و حتی استفاده از زور را پیشنهاد داده‌اند. از سوی دیگر هر­چند کره‌شمالی می‌تواند کرانۀ غربی امریکا را هدف قرار دهد، اما امریکایی‌ها تصور می‌کنند کره‌شمالی احتمالاً به دلیل ایجاد توازن استراتژیک با آمریکا در واکنش به اقدام تهاجمی امریکا و متحدان آن، به خاک امریکا حمله خواهد کرد. امریکایی‌ها ایدئولوژی جمهوری اسلامی را دشمن تلقی می‌کنند بر این باورند که پیشرفت هسته‌ای، احتمال دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را افزایش می‌دهد و در نتیجه منافع امریکا در منطقه و حتی جهان به خطر می‌افتد. نتیجۀ حاصل از عوامل سیستمی و داخلی، تشدید فشار علیه ایران و کاهش فشار علیه کره‌شمالی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

US policy toward Iran and North Korea's nuclear program; a comparative approach

نویسندگان [English]

  • goltab darabi 1
  • Seyed Mohammad Tabatabai 2
1 Ph.D. Student of International Relations at Allameh Tabatabai University,
2 Author of Associate Professor, Department of International Relations, Allameh Tabatabai University
چکیده [English]

Diplomacy, sanctions, and threats of force have been United States policy, in contrast to Iran's and North Korea's nuclear programs since the early 1990s. This study using a documentary based and comparative approach to examine these dimensions of US policy. Despite the differences between the two countries in pursuing a nuclear program, Iran is under greater pressure than North Korea. Based on the theory of neoclassical realism, selected options for Iran and North Korea are influenced by systemic factors and internal factors. In addition to the interests of world powers (China and Russia), the interests of US regional allies in Northeast and Southwest Asia are important factors influencing Washington's policy on Iran and North Korea's nuclear program. Domestic factors also play an important role in explaining US policy; North Korea is capable of targeting US soil, but US officials believe North Korea will attack in response to the US and allied offensive. Americans see the ideology of the Islamic Republic as an enemy, and they think nuclear development, Increases the likelihood of an Iranian nuclear bomb, That would threaten US interests in the region and even in the world. Another point is that the Arab and Israeli lobbies are working to influence Congress to oppose any engagement with Iran. As a consequence of systemic and internal factors, the pressure on Iran is increasing and it is being reduced against North Korea.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran-North Korea nuclear programs
  • engagement
  • sanctions
  • threats
  • systemic and internal factors
-  امینیان، بهادر؛ زمانی، حسام‌الدین (1396). دیپلماسی اجبارآمیز، تهران: ادارۀ نشر وزارت امور خارجه.
-  اوه، دن‌کانگ؛ ‌‌هاسینگ، رالف (1398). ‌کره‌شمالی آنسوی آئینه، مترجم مصطفی تاجزاده و عباس شاکری سیاوشانی، تهران: انتشارات کویر.
-  جعفری، علی‌اکبر (1388). "اتحاد امریکا، اسرائیل و مبارزه با سلاح‌های کشتارجمعی در خاورمیانه"، فصلنامۀ سیاست، ش 3: 131 ـ 154.
-  دهقانی‌فیروزآبادی، جلال (1384). "گفتگوی هسته‌ای ایران و اروپا"، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، ش 211 و 212: 71 ـ 52.
-  دهقانی‌فیروزآبادی، جلال (1390)." واقع‌گرایی نوکلاسیک و سیاست خارجی ج.ا.ا"، فصلنامۀ سیاست خارجی، 25(2): 107 ـ 144
-  زهرانی، مصطفی (1389). "تحریم علیه جمهوری اسلامی ایران: جایگزین جنگ یا مؤلفۀ اصلی مهار"، روابط خارجی، ش 4: 47 ـ 78.
-  سلطانی‌نژاد، احمد؛ شاپوری، مهدی (1395). "رویکرد اتحادیۀ اروپا به مسئلۀ هسته‌ای ایران"، فصلنامۀ روابط خارجی، ش 1: 176 ـ 145.
-  سلطانی‌نژاد، احمد؛ زهرانی، مصطفی؛ شاپوری، مهدی (1391). "سیاست چین در مناقشۀ هسته‌ای ایران و عوامل مؤثر بر آن"، مطالعات راهبردی، سال 15، ش 4: 143 ـ 170.
-  سلیمى، حسین؛ ابراهیمى، منار (1394). "مبانى نظرى، فرانظرى و نقد نظریۀ واقع‌گرایى نئوکلاسیک"، پژوهش‌هاى روابط بین‌الملل، 1(17): 42 ـ 13.
-  سند برجام (1395). پایگاه اینترنتی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، موجود در:
-  عباسی، مجید؛ مرادی، حسین (1394). "جایگاه کره‌شمالی در رقابت استراتژیک امریکا و چین"، سیاست خارجی، ش 116: 110 ـ 81.
-  قهرمان­پور، رحمان (1387). رویکرد قدرتهای بزرگ به موضوع هسته‌ای ایران، تهران: معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی.
-  محمدشریفی، مجید؛ کرمی، امیرسعید (1398). "باورهای بنیادین رهبران، برداشت­ها از تهدید و تخاصم ایالات‌متحده و کره‌شمالی"، پژوهش‌های روابط بین‌الملل، ش 29: 158 ـ 125.
-  موسوی شفائی، مسعود؛ منفرد، قاسم (1398). "نئوجکسونیسم؛ الگوی سیاست خارجی آمریکا در دوران دونالد ترامپ"، فصلنامۀ ژئوپلیتیک، سال پانزدهم، ش 1: 146 ـ 179.
-  مولایی، یوسف؛ زرگری، هادی (1395). "روسیه و شورای امنیت در پروندۀ هسته‌ای ایران"، فصلنامۀ آسیای مرکزی و قفقاز، ش 94: 103 ـ 131.
-  نفیو، ریچارد (1397). هنر تحریم­ها، نگاهی از درون میدان، ترجمه و انتشار: معاونت پژوهش‌های اقتصادی مجلس، خرداد.
-  نوروزی، نورمحمد؛ رومی،‌ فرشاد (1393). "چشم‌اندازی روسی به روابط ایران و روسیه"، پژوهش­نامه ایرانی سیاست بین‌الملل، ش 1: ۱۱۷ ـ ۹۳