سیاست تقنینی ایران و امریکا در پایش سمعی (شنود) و تأثیر تفکر امنیت‌گرایی بر آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 نویسنده مسئول: گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (دانشگاه علوم قضایی)

چکیده

پایش‌های سمعی (شنود) یکی از مظاهر بارز ورود به حریم خصوصی افراد است که به‌واسطه اهمیتی که حریم خصوصی افراد در تمامی جوامع بشری در هر عصر و جغرافیای متفاوت متأثر از فرهنگ و ایدئولوژی داشته است، همواره سیاست جنایی کشورها در چهارچوب خود فصولی را برای نظام‌بخشی به انواع پایش‌ها درنظر گرفته‌اند. پایش‌های سمعی‌وبصری براساس ماهیتی که دارند نمی‌توانند، به‌کلی مورد نهی قانون‌گذار در تمامی جوامع قرار گیرند؛ چراکه از یکسو با کشف جرم در حوزه‌های مهم و اساسی ملازمه دارند و ازاین‌منظر مجاز و ازطرف‌دیگر حریم خصوصی آحاد مردم را مورد تاخت‌وتاز قرار می‌دهند که از این منظر باید مورد نهی قانون‌گذار  قرارگیرند. سؤال اصلی مقاله حاضر آن است که موارد مجاز و غیرمجاز پایش سمعی در حقوق موضوعه ایران و امریکا چه مواردی است و نگاه فقهی در حقوق ایران و امنیت‌گرایی صرف در حقوق امریکا چه تأثیری بر روند تحولی سیاست تقنینی این دو کشور گذاشته است؟ هدف از پژوهش حاضر نیز توسعه مطالعات تطبیقی در حوزه موضوعات امنیتی و ایجاد اشراف بر عملکرد حوزه حریف در این خصوص می‌باشد. تحقیق حاضر مطالعه تطبیقی با روش توصیفی ـ تحلیلی است. به‌طور خلاصه، سیاست تقنینی ایران و امریکا در حوزه پایش‌ها تا زمان تصویب قانون میهن‌پرستی، رویه مشابهی در این زمینه داشت که بعد از حادثه 11 سپتامبر و به بهانه تأمین امنیت و مبارزه با تروریسم و به جهت نگرش امنیت‌محوری بدون ضابطه سیاست تقنینی و قضایی امریکا به‌کلی روند معکوسی به‌خود گرفته است و از این رهگذر، حریم خصوصی افراد در تمام کره خاکی با چالش جدی مواجه شده؛ امری که در ایران به‌دلیل ممانعت فقه و شریعت تاکنون حاصل نشده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Legislative Policy of Iran and America on Auditory Monitoring: the Effect of Security-Oriented Thinking

نویسندگان [English]

  • Mahdi Abduli Marvili 1
  • Mohammad J’afar Saed 2
  • Naser Ghasemi 3
1 PhD candidate in Criminal Law and Criminology, Islamic Azad University of Central Tehran
2 Corresponding author: Assistant professor at the Department of Law and Criminology, Faculty of Law, Islamic Azad University of Central Tehran
3 Associate professor at the University of Judicial Sciences
چکیده [English]

Auditory monitoring is one of the most obvious manifestations of interference in people’s privacy. Due to the importance of people''s privacy in all human societies at different times and geography influenced by different cultures and ideologies, the criminal policymaking of all countries have always contained a chapter regarding this issue to systematize several types of monitoring. Because of the very nature of auditory and visual observations, the legislative system of countries cannot prohibit them totally because they are involved in the detection of crime in important and fundamental areas, to which the states are authorized to monitor. Yet, there is the issue of individual privacy the interference in which must be prohibited by law. The main question of this study contains the issue of the authorized and unauthorized fields of audio surveillance in the case law of Iran, and that, how the Iranian juridical-oriented law and the American exclusively security-oriented law affect the evolutionary process of the two countries'' legislative policy. This study is aimed at developing a comparative study in the field of security and creating dominance on the performance of the opponent side in this regard. The present study is a comparative study conducted through descriptive-analytical method. To summarize, legislative policies of Iran and America in the field of monitoring followed similar approaches in regard with the issue of monitoring until September 11 when the Patriotic Law was passed for the so-called security and antiterrorism measures. This security-oriented policy followed a quite reverse policy and the privacy of individuals all over the globe was seriously challenged. However, due to the prohibition of jurisprudence and Sharia, no change took place in the Iranian policy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • legislative policy
  • monitoring
  • auditory
  • visual
  • authorized
  • unauthorized
-  احمدی، نعمت (1382)، مصوبات شورای عالی امنیت ملی و جایگاه قانونی آنها، ماهنامه گزارش. ش 148.
-  امین‌الرعایا، حامد (1388)، بررسی تطبیقی جایگاه حقوقی شورای عالی امنیت ملی در جمهوری اسلامی ایران و امریکا، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی.
-   ایمانی، عباس و قطمیری، امیررضا (1388)، قانون اساسی در نظام حقوق ایران (پیشینه، آموزه‌ها، قوانین)، تهران: انتشارات جنگل.
-  بالوی، مهدی (1385)، مطالعه تطبیقی شورای عالی امنیت ملی ایران در مقایسه با سایر کشورها، پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه شهید بهشتی.
-  بخاری جعفی، محمد (1410)، صحیح بخاری، مصر: وزارت الاوقاف.
-  برنجی اردستانی، مرجان (1390)، آثار امنیت‌گرایی در حقوق کیفری ایران و امریکا، فصلنامه نظم و امنیت انتظامی، ش سوم.
-  بهره‌مند، حمید و جلالی فراهانی، امیرحسین (1392)، شنود ارتباطات الکترونیک در حقوق کیفری ایران، فصلنامه مجلس و راهبرد، سال21، ش 78.
-  توجهی، عبدالعلی و برنجی اردستانی، مرجان (1391)، بررسی جایگاه امنیت‌گرایی در سیاست کیفری ایران و امریکا، فصلنامه، پژوهش حقوق کیفری، سال اول، ش2.
-  حر عاملی، محمد بن حسن (1409)، وسایل الشیعه، ج 14، قم: مؤسسه آل‌البیت (علیه‌السلام).
-  دفتر بررسی‌های حقوقی مرکز پژوهشهای مجلی (1383)، گزارش کارشناسی درباره طرح ممنوعیت شنود و استراق سمع، دوره 6، سال چهارم.
-  دهخدا ، علی‌اکبر (1373)، لغتنامه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-  رهامی، محسن و پرویزی، سیروس (13991)، جاسوسی رایانه‌ای در حقوق ایران و وضعیت بین‌المللی آن، فصلنامه حقوق، دوره 42، ش 3.
-  طباطبائی، محمدحسین (1393)، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد 18، قم: انتشارات دارالکتب اسلامیة.
-  طبرسی، ابوعلی فضل ابن حسن (1338)، مجمع البیان، تهران: مکتبته العلمیه.
-  علی‌دوست، یدالله (1381)، قوه قضائیه در امریکا، نشریه قضاوت، شماره 7.
-  قاضی شریعت‌پناهی، ابوالفضل (1383)، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، تهران: نشر میزان.
-  کعبی، عباس و اصغری شورستانی، محمدرضا (1393)، نقش مقدمه قانون اساسی در تفسیر اصول و شناخت اهداف و رسالت‌های قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، سال سوم، ش 10.
-  کوچ‌نژاد، عباس (1383)، محدودیتهای حقوق بشر در شرایط اضطراری، مجله فقه و حقوق اساسی،  ش 3.
-  گرجی، علی‌اکبر (1383)، مبنا و مفهوم حقوق بنیادین، فصلنامه حقوق اساسی، ش 2.
-  گلدوزیان، ایرج (1392)، حقوق جزای اختصاصی، چاپ هفتم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
-  محسنی، فرید (1389)، حریم خصوصی اطلاعات (مطالعه کیفری در حقوق ایران و ایالات‌متحده و فقه امامیه)، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
-  محسنی، فرید (1391)، تحولات کیفری در قانون میهن‌پرستی امریکا، فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، ش 60.
-  مقدسی، مهدی و اکبری، احسان (1396)، جایگاه حقوقی مصوبات شورای عالی امنیت ملی در نظام حقوق اساسی ایران، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دوره 47، ش 4.
-  منتظری، حسینعلی (1371)، مبانی فقهی حکومت اسلامی، ترجمه و تقریر ابوالفضل شکوری، تهران: انتشارات تفکر.
-  هریسی‌نژاد، کمال الدین و سلیمانی، مائده (1395)، تعلیق حقوق و آزادی‌ها در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در پرتو اسناد حقوق بشری، تبریز: دانشگاه تبریز، شماره 50.
-  یزدان جعفری، جعفر (1394)، تقابل امنیت فردی و ملی در جرائم علیه امنیت، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، سال چهارم ، ش 14.