امنیتی‌سازی ایران در پرتو پیشرفت‌ در حوزه فناوری‌های نوین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه رازی

2 نویسنده مسئول: کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

در نظام بین‌الملل کنونی، مفهوم و ماهیت امنیت متحول شده و علاوه‌بر مسائل نظامی، مباحث نوین در سایر حوزه‌ها نیز در چارچوب امنیتی مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرند. انقلاب اسلامی ایران به‌دلیل اتخاذ رویکردی اساساً متمایز و متفاوت با سازوکارهای حاکم بر ساختار نظام بین‌الملل همواره با فرایند امنیتی‌سازی مواجه بوده است. در ابتدای پیروزی انقلاب و با گذشت حدود سه دهه از آن ماهیت امنیتی‌شدن ایران، بعدی سیاسی و اقتصادی داشت. در دهه چهارم اما ماهیت امنیتی‌سازی ایران متحول شد. دراین‌میان، پیشرفت‌های جمهوری اسلامی ایران در حوزه علوم و فناوری‌های نوین به‌عنوان کشوری انقلابی با رویکردی استقلال‌طلبانه و آزادی‌خواهانه، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. بسیاری از کشورهای منطقه و قدرت‌های بین‌المللی تلاش دارند تا پیشرفت‌های جمهوری اسلامی ایران در حوزه علوم و فناوری‌های نوین را در دایره امنیتی قرار داده و با تهدیدنمایی مورد ارزیابی قرار دهند. در این مقاله با تعریف مکتب کپنهاگ و دیدگاه این نظریه درخصوص مباحث امنیتی و امنیتی‌سازی، پیشرفت‌های جمهوری اسلامی ایران در حوزه علوم و فناوری‌های نوین تشریح و چگونگی امنیتی‌سازی و تهدیدنمایی آن تبیین شده است. روش تحقیق در این مقاله توصیفی ـ تحلیلی  با استفاده از داده‌های کتابخانه‌ای و اینترنتی است. به‌نظر می‌رسد تحولی که در دهه چهارم انقلاب اسلامی اتفاق افتاده این است که ماهیت امنیتی‌سازی دربرگیرنده ترس و نگرانی از طراحی راهبردهای نوین انقلاب اسلامی در حوزه پیشرفت‌های جدید فناورانه، راهبرد پیشرفت علم، ارائه الگوهای بومی اقتصادی و...در چارچوب ارائه تصویری مستقل از ایران در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی است. پیشرفت در فناوری‌های جدید فضایی، صنایع موشکی و هسته‌ای ازجمله مباحث مذکور می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The evolution of the security of Iran in the light of advancement in the field of modern technologies

نویسندگان [English]

  • farzad rostami 1
  • yasser ghaemi 2
1 Assistant Professor of Political Science, Razi University
2 Corresponding Author: M.Sc. in International Relations, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

In the current international system, the concept and nature of security has changed, and in addition to military issues, new issues in other areas are also examined and evaluated within the framework of security. The Islamic Revolution of Iran has always been faced with the security process because of the adoption of a completely different approach to the mechanisms governing the structure of the international system. In the beginning of the victory of the revolution and over the past three decades, the nature of Iran's security was the next political and economic. In the fourth decade, however, the nature of the security of Iran evolved. Meanwhile, the progress of the Islamic Republic of Iran in the field of modern science and technology as a revolutionary country and in opposition to the international order has been very much considered. Many countries of the region and international powers are trying to assess the progress of the Islamic Republic of Iran in the field of modern science and technology in the security sector and assess the threat.In this paper, with the definition of the Copenhagen School and the view of this theory on security issues and security.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Republic of Iran
  • Progress
  • New Technologies
  • Security
- امام خامنه‌ای (مد‌ظله)، سید علی (1389)، بیانات در نخستین نشست اندیشه‌های راهبردی، قابل دسترس در سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله).
- احدی، افسانه (1388)، برنامه هسته‌ای ایران از نگاه دیپلماسی عمومی، فصلنامه راهبرد، سال هجدهم، شماره 51: 270-249. 
- اسدی، بیژن (1382)، تأثیر توان هسته‌ای ایران بر توازن قدرت، روابط و امنیت منطقه‌ای، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال دوم، شماره یک: 31-2.  
- امیدی، علی و مرادی‌فر، سعیده (1393)، برسازی امنیتی فعالیت هسته‌ای ایران، فصلنامه سیاست جهانی، دور سوم، شماره چهارم: 149-121.
- ایزدی، جهانبخش (1389)، دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
- بردبار، احمدرضا و خواجه‌سروری، غلامرضا (1394)، نقش انگلستان در ایجاد چالش‌های هسته‌ای ایران براساس نظریه امنیت جمعی، مطالعات راهبردی بسیج، سال هجدهم، شماره 66: 124-97.
- بوزان، بری و همکاران (1392)، چارچوبی تازه برای تحلیل امنیت، چاپ دوم، ترجمه: علیرضا طیب، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- پورآخوندی، نادر (1392) راهبرد توسعه موشکی جمهوری اسلامی ایران، پژوهشنامه دفاع مقدس، سال دوم، شماره هشتم: 187-169.
- حصیرچی، امیر و نیاوند، عباس (1390)، تحلیل الگوی پیشرفت ایرانی ـ اسلامی ازمنظر مقام معظم رهبری (رویکرد برنامه‌ریزی راهبردی در دهه چهارم انقلاب) ، فصلنامه مطالعات بسیج، سال چهارم، شماره 50: 82-52.
- دارا، جلیل و کلوانق، ولی‌اله (1392)، ایران‌هراسی، ابزار هژمونی طلبی آمریکا در خاورمیانه، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، سال هفتم، شماره 24: 83-61.
- دبیرخانه حوزوی الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت (1394)، الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت؛ موانع و راهکارها، قابل دسترس در سایت دبیرخانه، نوشته شده توسط: محمد ابویی مهریزی، قابل دسترس در: http://www.olgou.org/publications/.
- دهقانی‌فیروزآبادی، جلال و قرشی، یوسف (1391)، نظریه و روش در مطالعات امنیتی‌کردن، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال پانزدهم، شماره چهارم: 42-8.
- دهقانی‌فیروزآبادیی، جلال و علوی، محمدعلی (1395)، روند امنیتی‌سازی فعالیت‌های هسته‎ای جمهوری اسلامی ایران توسط لابی رژیم صهیونیستی در امریکا ازمنظر مکتب کپنهاگ، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال پنجم، شماره 17: 58-39.
- رستمی، فرزاد و نادری، مسعود (1395)، برجام، پرونده اتمی و بسترهای امنیتی‌سازی و غیرامنیتی‌سازی، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی، شماره 27: 218-187.
- رنجکش، محمدجواد و صمدی فاطمه (1395)، امنیت‌زدایی"امرامنیتی شده" ایران؛پیش‌شرطتوسعه، پنجمین کنفرانس الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت، الگوی پایه پیشرفت، 29 و 30 اردیبهشت ماه.
- سجادپور، سیدمحمدکاظم و اجتهادی، سعیده (1389)، نگرش امنیتی غرب و تهدیدات بین‌المللی پس از جنگ سرد؛ مطالعه موردی برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه دانش سیاسی، سال ششم، شماره اول: 59-25.
- سمتی، هادی و رهنورد، حمید (1388)، امنیتی‌شدن ایران و استراتژی امنیت ملی امریکا، فصلنامه روابط خارجی، سال اول شماره دوم: 118-89 .
- صفوی، بهاره (1387)،  ایران در مسیر پیشرفت علم و فناوری، ویژه‌نامه انقلاب ماندگار، روزنامه جام‌جم، شماره خبر: 100898549132، دوشنبه 21 بهمن 1387.
- عبداله، عبدالمطلب و اسماعیلی، مصطفی (1392)، راهبرد سیاست خارجی امریکا درقبال انقلاب اسلامی ایران؛ تداوم یا تغییر؟ مطالعه موردی سیاست خارجی باراک اوباما و مسئله هسته‌ای ایران، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال دوم، شماره هفتم: 124-103.
- عبداله‌خانی، علی (1383)، نظریه‌های امنیت، مقدمه‌ای بر طرح‌ریزی دکترین امنیت ملی، تهران:  مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
- فرقانی، محمدمهدی و احمدی، علی (1390)، تصویرسازی فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران در شبکه‌های تلویزیونی بین‌المللی، فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، سال هجدهم، شماره 67: 90-63.  
- قنبرلو، عبدالله (1397)، مبنای نظری تحریم‌های مربوط به برنامه هسته‌ای ایران: مقایسه دیپلماسی دولت‌های ترامپ و اوباما، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال بیست‌ویکم، شماره 80: 100-75.
- قهرمان‌پور، رحمن (1387)، رویکرد امریکا به موضوع برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران، رویکرد قدرت‌های بزرگ به موضوع هسته‌ای ایران تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک.
- قیصری، نوراله (1393)، مکاتب امنیتی؛ نقدهای موجود و ضرورت طرح نگرشی نوین، فصلنامه آفاق امنیت، سال هفتم، شماره 22: 57-27. 
- قیومی‌پور، رضا و همکاران  (1397)، ایران20(روندپژوهیچهلسالگیجمهوریاسلامیایران 2): برترین جایگاه‌های ایران در آمارهای بین‌المللی، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه جامع امام حسین (ع). 
- مسعودی، حیدرعلی و احمدخان‌بیگی، سمانه (1391)، گفتمان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درقبال برنامه هسته‌ای ایران (بررسی مقایسه‌ای گفتمان امریکا و کشورهای غیرمتعهد) ، فصلنامه سیاست خارجی، سال 26، شماره یک: 120-95.
- معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری (1394)، برنامه پیشرفت فناوری نانو در ایران 1404 (راهبرد ده‌ساله توسعه فناوری نانو) ، ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، گزارش عملکرد اجرایی، قابل دسترس در:  http://nano.ir/section/1/108
- نوری ساری، حجت‌اله (1392)، تحلیل روابط اقتصادی جمهوری اسلامی ایران با انگلستان باتأکیدبر اقتصاد مقاومتی، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، سال شانزدهم، شماره 61: 178-151.
- نیکو، حمید و سویلمی، مرتضی (1396)، جایگاه برنامه هسته‌ای ایران در دکترین امنیتی رژیم صهیونیستی، فصلنامهمطالعاتروابطبینالملل، سال دهم، شماره 37 : 171-137.
- هرسیج، حسین و فتاحی، احمد (1389)، امنیت به‌مثابه مفهومی وابسته و منازعه‌انگیز، فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، شماره 21:124-89 .
- هفته‌نامه صبح صادق (1397)، پروژه ویسکانسین به‌دنبال چیست؟ (موشک‌های ایرانی در سیبل توطئه‌های جدید امریکایی- صهیونیستی)، هفته‌نامه داخلی سیاسی، فرهنگی و اجتماعی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، سال نوزدهم، شماره 888 : 12-1. 
سایت‌ها
- بخش سایت‌خوان روزنامه اقتصاد (1397) عربستان: ایران از برنامه موشکی خود دست بردارد، قابل دسترس در:                                                      https://donya-e-eqtesad.com/
-پایگاه خبرگزاری صداوسیما (1394) مروری بر دستاورد‌های جمهوری اسلامی ایران در زمینه فناوری هسته‌ای، قابل دسترس در:                 http://www.iribnews.ir/fa/news/998434
- خبرگزاری فارس (1397) لندن: ایران ارسال سلاح به یمن را متوقف کند، قابل دسترس در:
https://www.farsnews.com/news/1397 /                             
- سخنرانی دونالد ترامپ در مجمع عمومی سازمان ملل (2018) ترامپ اتهامات خود را علیه ایران تکرار کرد، 25/09/2018، قابل دسترس در سایت خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا)، به نشانی:                                                     https://www.irna.ir/news/83045478/
- https://www.irna.ir/news/83045478/Burnell, Peter & Richard Al- Al-qadhi