الزامات ژئوپلیتیک و ضرورت‌های ‌راهبردی برنامه موشکی جمهوری اسلامی ایران در محیط آنارشیک نظام بین‌الملل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز

چکیده

در ساختار نوین بین‌المللی و محیط آنارشیک نظام جهانی، تهدیدات دارای جنبه‌های نظامی، همچنان از مهم‌ترین مصادیق نگران‌کننده امنیت ملی کشورها محسوب می‌شوند. در چنین شرایطی، کشورها دائماً در تلاش برای به‌روزرسانی در ماهیت قدرت تدافعی ـ تهاجمی نیروهای نظامی و نوع و ساختار تجهیزات رزمی خود برای مقابله با انواع تهدیدها هستند. جمهوری اسلامی ایران نیز به‌عنوان یکی از کشورهای مهم و تأثیرگذار در منطقه پرآشوب غرب آسیا، تلاش‌های فراوانی در زمینه خودکفایی توانایی‌های نظامی خود انجام داده است. دراین‌بین، توسعه و گسترش فناوری‌های ساخت انواع موشک‌های دوربرد و دقت‌های مختلف، از نکات بسیار مهم در ساختار نظامی ایران در سه دهه اخیر بوده و موفقیت‌های فراوانی نیز در آن به‌دست آورده است. در این پژوهش، باتمرکز‌بر توانایی‌های موشکی ایران، این پرسش مطرح می‌شود که زمینه‌ها، ضرورت‌ها و اهداف ‌راهبردی برنامه موشکی جمهوری اسلامی ایران چه هستند و اصولاً چه عامل یا عواملی باعث گرایش ایران به توسعه صنایع موشکی شده است؟ استدلال اصلی این مقاله آن‌ است که التزام ژئوپلیتیکی ناشی از موقعیت ایران، تجربه جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، لزوم بازدارندگی منطقه‌ای، همراهی با تحولات فناورانه نظامی بین‌المللی و عقب‌نماندن در چرخه مسابقه تسلیحاتی، ازجمله مهم‌ترین عوامل زمینه‌ای و ضرورت‌بخش توسعه برنامه موشکی ایران می‌باشد که ذیل هدف کلی بازدارندگی، ایجاد و توسعه یافته‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Geopolitical Requirements and Strategic Requirements of the Islamic Republic of Iran's Missile Program in the Anarchic Environment of the International System

نویسنده [English]

  • ehsan yari
84/5000 Assistant Professor, Department of Political Science, Faculty of Law and Political Science, Shiraz University
چکیده [English]

In the new international structure and anarchic environment of the world system, threats of a military nature continue to be one of the most worrying national security concerns. In such circumstances, countries are constantly trying to update the nature of the defensive-offensive power of their troops and the type and structure of their combat equipment to deal with all kinds of threats. The Islamic Republic of Iran, as one of the important and influential countries in the tumultuous region of West Asia, has made great efforts in the field of self-sufficiency of its military capabilities. In this regard, the development and deployment of technologies for the manufacture of long-range missiles and various precision missions have been very important in Iran's military structure over the last three decades and have achieved many successes. In this research, focusing on Iran's missile capabilities, the question arises as to what are the areas, necessities, and strategic goals of the Islamic Republic of Iran's missile program, and what factors or factors have caused Iran's tendency to develop missile industries? The main argument of this article is that the geopolitical implications of the Iranian situation, the experience of the imposed Iraqi war on Iran, the need for regional deterrence, the accompanying international military technological developments, and the backwardness of the arms race, are among the most important underlying factors of Iran's development agenda. The following are the overall goals of deterrence, created and developed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • security
  • missile program
  • war
  • deterrence
- پورآخوندی، نادر (1392)، راهبرد توسعه موشکی جمهوری اسلامی ایران، پژوهشنامه دفاع مقدس، سال دوم، شماره هشتم: 187-169.
- جکسون، رابرت و گئورگ سورنسون (1391)، درآمدی بر روابط بین‌الملل، ترجمه مهدی ذاکریان، احمد تقی‌زاده و حسن سعیدکلاهی، تهران: نشر میزان.
- حافظ‌نیا، محمدرضا (1392)، جغرافیای سیاسی ایران، تهران: سمت.
- حسینی، مختار (1382)، سیاست‌های تسلیحاتی در منطقه خاورمیانه، مطالعات دفاعی و امنیتی، شماره سی و پنجم: 138-111.
- خوجم لی، عبدالوهاب (1392)، تبیین موقعیت ژئوپلیتیک ایران، فصلنامه تخصصی مطالعات دفاع مقدس، سال دوازدهم، شماره چهل و چهارم: 86-71.
- رضوانی، حسین و دیگران (1394)، تعیین محتمل‌ترین مسیر حرکت موشک‌های کروز براساس الگوریتم‌های مسیریابی، فصلنامه علوم و فنون نظامی، سال یازدهم، شماره سی‌ودو: 51-25.
- عبداله‌خانی، علی (1389)، نظریه‌های امنیت، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
- فاضلی‌نیا، نفیسه (1385)، ژئوپلیتیک شیعه و مسئله‌ امنیت ملی ایران، فصلنامه شیعه‌شناسی، سال چهارم، شماره سیزدهم: 21-3.
- قوام‌ملکی، حمیدرضا (1390)، نقش موشک‌ها در راهبرد بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه رهنامه سیاست‌گذاری، سال دوم، شماره سوم: 117-97.
- کالینز، جان ام. (1383)، استراتژی بزرگ: اصول و رویه‌ها، ترجمه کورش بایندر، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
- مؤمن‌زاده، رضا (1392)، بازدارندگی دفاعی جدید جمهوری اسلامی ایران، پژوهشنامه دفاع مقدس، سال دوم شماره هفتم: 181-147.
- نوروزی، محمدتقی (1385)، فرهنگ دفاعی ـ امنیتی، تهران: انتشارات سنا.
- ویلیامز، پل دی (1392)، درآمدی بر بررسی‌های امنیت، ترجمه علی‌رضا طیب، تهران: امیرکبیر.