نقش مستشاری جمهوری اسلامی‌ایران در تأمین امنیت منطقه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مقاومت‌پژوه و استادیار روابط بین‌الملل دانشگاه جامع امام حسین(ع)

چکیده

مقاومت‌پژوهی و مطالعات نهضتی، مظلوم‌ترین و مهم‌ترین حوزه پژوهشی است که با سه مقوله بقا، امنیت و توسعه ارتباط درهم‌تنیده و تنگاتنگی پیدا می‌کند. مقاومت مرز میان حق و باطل است که با دو معضل بشریت یعنی اسلام‌هراسی در قالب «الحاد» و افراط‌گرایی در پوشش «تکفیر» به یک میزان مبارزه و مقاتله می‌نماید. لذا جمهوری اسلامی‌ایران در چارچوب قانون اساسی و آرمان‌های بلند و متعالی انقلاب اسلامی، حمایت از نهضت‌های آزادیبخش و دولت‌های حامی مقاومت را یکی از اهداف اصولی و بنیادی خود تعریف نموده است. براین‌اساس، ضدیت و تقابل با رژیم غاصب صهیونیستی و دولت‌های وابسته در منطقه یکی از آثار و پیامدهای طبیعی و منطقی سیاست راهبردی مذکور است. این مقاله باتأکیدبر ضرورت تداوم و استمرار حمایت از محور مقاومت و تقابل با نظام سلطه به‌خصوص در محیط امنیتی پیرامون جمهوری اسلامی‌ایران، در چارچوب منطق راهبردی حضور منطقه‌ای و آثار این حضور، استدلال می‌کند که سپاه پاسداران به‌عنوان حافظ دستاوردهای انقلاب اسلامی، نقشی تعیین‌کننده در تأمین امنیت ملی جمهوری اسلامی‌ایران ایفا می‌کند و این موضوع به‌دلیل حضور نیروهای ایمانی و جهادی نیروی قدس سپاه و مدافعان حرم، جایگاه و رتبه منطقه‌ای ایران را از یک قدرت منطقه‌ای به جایگاه بازیگر مسلم و مسلط منطقه‌ای مبدل ساخته است. فرضیه اصلی مقاله این است که سیاست خارجی امنیت‌محور، محصول طبیعی مداخله بیگانگان و بین‌المللی‌شدن امنیت در جنوب غرب آسیاست و در چنین فضایی، نیروهای امنیتی و دفاعی کشور، پیشران و تولید‌کننده اصلی امنیت ملی جهت حفظ تمامیت ارضی و زمینه‌ساز توسعه و رفاه ملی می‌باشند؛ چراکه توسعه با هر روایت و قرائتی از مسیر امنیت می‌گذرد طبعاً دستگاه دیپلماسی کشور نیز بدون پشتوانه حضور مستشاری سپاه، توان مذاکراتی و دیپلماتیک قابل‌توجهی در تعامل با طرفین غربی و شرقی نخواهند داشت. به‌عبارت‌دقیق‌تر، جنگ و توسل به زور را نه لزوماً با دیپلماسی و مذاکره که با «حضور مردم» و نقش منطقه‌ای سپاه و البته تقویت توان بازدارندگی دفاعی می‌توان از کشور دور ساخت و این مهم جز با کاربست سیاست «دفاع رو به جلو» و تقویت «محور مقاومت» با هدف توسعه «عمق راهبردی (استراتژیک)» انقلاب اسلامی‌ غیرممکن به‌نظر می‌رسد. چارچوب نظری این تحقیق، «الهیات رهایی‌بخش»، «نظریه پسااستعماری»، «امنیت هستی‌شناختی»، «موازنه تهدید» و «نظریه مقاومت» خواهد بود و روش تحقیق، توصیفی ـ تحلیلی مبتنی‌بر بررسی اسنادی، کتابخانه‌ای، اینترنتی و برداشت تحلیلی نویسنده از متن تحولات منطقه بحران‌خیز جنوب غرب آسیاست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Consultant Rol of Islamic Republic of Iran in Securing Regional Security

نویسنده [English]

  • Ruhollah Ghaderi Kangavari
Researcher of resistance, assistant professor of international relations at Imam Hussein Comprehensive University
چکیده [English]

Researches on resistance and movement studies are the most important, though neglected, research fields closely interwoven with three categories of survival, security and development. Resistance is the borderline between righteousness and evilness, which confronts equally the two problems of humanity, “Islamophobia”, in the form of atheism, and “extremism” under the guise of Takfir. Hence, the Islamic Republic of Iran, on the basis of the rules of its constitution and the high ideals of the Islamic Revolution, has certified protecting the liberation movements and their supportive governments as its fundamental goals. Accordingly, fighting against the usurper Zionist regime and its allied states in the region seems to be the natural and logical outcome of Iran’s strategic policy. Emphasizing on the necessity of pursuing and maintaining the support of the axis of resistance and confronting the dominating system, especially in the security environment round the Islamic Republic of Iran, according to the strategic logic of regional presence and its implications, this research argues that the IRGC, as the protector of the achievement of the Islamic Revolution, plays a decisive role in preserving the national security of the Islamic Republic of Iran. The attendance of the faithful and Jihadist forces of the Quds Force and the defenders of the shrine (Modafean Haram), has promoted Iran's regional status from a regional power to a regional dominant actor. This research mainly hypothesize that the security-oriented foreign policy is a natural outcome of foreign interventions and internationalization of security in Southwest Asia. In such a situation, the country's security and defense forces are the main drivers and providers of national security in line with maintaining territorial integrity and national development and prosperity because any type of progress fosters through security. Certainly, the country's diplomatic entity can never influence significant diplomatic and negotiating power in dealing with the western and eastern parties without the attendance and influence of the IRGC regional forces. More precisely, war and use of force cannot be necessarily prevented by diplomacy and negotiation; rather, they entail the attendance of regional corps and, of course, the strengthening of defense and missile deterrence along with “the presence of people”. This is impossible without proposing “forward defense” policy, and upholding the “axis of resistance” aiming at progressing “strategic depth” of the Islamic Revolution. The theoretical framework of this research includes “liberating theology”, “post-colonial theory”, “ontological security”, “balance of threat”, and “resistance theory”. This is a descriptive-analytical research based on documentary, library, internet and analytical study, as well as the researcher’s own analysis of the critical region of the Southwest Asia.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Quds Force
  • national security
  • Islamic Revolution
  • resistance
  • West of Asia
ـ امام خمینی(ره) (1389)، صحیفه امام، جلد 16، موسسه تنظیم و نشر آثار اما خمینی(ره).
ـ امام خامنه­ای مدظله‌العالی (1384)، بیانات در دیدار دانشجویان برگزیده و نمایندگان تشکل‌های دانشجویی، 24 مهرماه، رک به:
ـ امام خامنه­ای مدظله‌العالی (1394)، بیانات در دیدار با خانواده­های شهدای مدافع حرم، 5 بهمن ماه. رک به:                       http://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=32186
ـ امام خامنه­ای مدظله‌العالی (1397)، بیانیه «گام دوم انقلاب» خطاب به ملت ایران، مورخ 22 بهمن ماه. رک به:                   http://farsi.khamenei.ir/message-content?id=41673
ـ آلیستر، مک گراث (1384)، درسنامه الهیات مسیحی، ترجمه بهروز حدادی، ج 1، قم: مرکز ادیان و مذاهب.
ـ افروغ، عماد (1397)، مجلس خبرگان نیازمند تحولات ساختاری است، مصاحبه با خبرگزاری ایرنا،12 شهریور ماه .
ـ تاجیک، محمدرضا (1386)، استراتژی‌های امنیت ملی ج.ا.ا. تهران: فرهنگ گفتمان؛ ریاست‌جمهوری، مرکز بررسی‌های استراتژیک.
ـ ترابی، قاسم (1374)، موازنه تهدید: موازنه قوا یا اتحاد با طرف تهدید‌کننده، ماهنامه اطلاعات راهبردی، سال هفتم، شماره 4.
ـ توماس، میشل (1387)، کلام مسیحی، ترجمه حسین توفیقی، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
ـ جمعی از نویسندگان (1367)، کلیاتی درباره الهیات رهایی‌بخش (مجموعه مقالات)، ترجمه لیلی مصطفوی، تهران: موسسه بین‌المللی کتاب.
ـ ددو، اولیور (1390)، نظریه روابط بین­الملل، ترجمه مالک ذوالقدر و مهدی میرمحمدی، زنجان: دانشگاه آزاد اسلامی.
ـ دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال ( 1387)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی‌ایران، تهران: انتشارات سمت.
ـ دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1388)، امنیت هستی‌شناختی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی‌ایران، فصلنامه بین‌المللی روابط خارجی، سال اول، شماره 1.
ـ سازمند، بهاره و دیگران (1389)، نظریه موازنه قدرت والتز: نقد و بررسی کارآمدی آن در عصر معاصر، فصلنامه روابط خارجی، سال دوم، شماره چهارم.
ـ عباسی، مجید و دیگران (1392)، نظریه موازنه تهدید: دلایل ساختاری شکل‌گیری و گسترش اسلام سیاسی و مقاومت اسلامی ‌در خاورمیانه، فصلنامه علمی‌ ـ پژوهشی رهیافت انقلاب اسلامی، سال هفتم، شماره 24. 
 
ـ عبائی، محمود (1390)، الهیات رهایی‌بخش، شهریور ماه، رک .:
ـ قادری کنگاوری، روح‌الله (1392)، نظریه مقاومت در روابط ­بین‌الملل؛ رویکرد ایرانی ـ اسلامی ‌نفی سبیل و برخورد با سلطه، مجله علمی‌ ـ پژوهشی سیاست دفاعی، شماره 82.
ـ قادری کنگاوری، روح‌الله (1392)، نامه سرگشاده به وزیر امور خارجه، خبرگزاری فارس، مورخ 13 شهریور.
ـ قادری کنگاوری، روح‌الله (1394)، نظریه مقاومت و نظریه‌های غربی روابط بین‌الملل، تهران: نشر مخاطب.
ـ قادری کنگاوری، روح‌الله (1398)، مقاومت و دیپلماسی نهضتی. تهران: دانشگاه جامع امام حسین(ع).
ـ گریفیتس، مارتین (1388)، دانشنامه روابط بین‌الملل و سیاست جهان، ترجمه علی‌رضا طیب، تهران: نشر نی
ـ لیتل، ریچارد (1389)، تحول در نظریه‌های موازنه قوا، ترجمه غلامعلی چگنی‌زاده، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
ـ مأموریت نیروی قدس به روایت فرمانده کل قوا»:
ـ محمدی، منوچهر (1390)، بازتاب جهانی انقلاب اسلامی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
ـ میتزن، جنیفر ( 1388)، امنیت هستی‌شناختی، در مایکل شیهان، امنیت بین‌الملل، ترجمه سیدجلال دهقانی فیروزآبادی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.