آسیب‌پذیری‌های امنیتی عراق در حوزه سیاسی ـ اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی فرهنگی دانشگاه‌ آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی

2 نویسنده مسئول: استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه‌ آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی

3 استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه‌ آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی

چکیده

دولت نوپای عراق که نتیجه روند دولت‌سازی در سال‌های پس از 2003 می‌باشد، به‌دلیل وجود برخی مشکلات ساختاری و نهادی در حوزه اجتماعی و سیاسی، همواره درمعرض آسیب قرار داشته و با بحران‌های امنیتی متعددی مواجه بوده است. این مقاله با استفاده از روش تبیینی ـ تحلیلی و با اتکا به داده‌هایی که ازطریق مصاحبه و مطالعه اسنادی گردآوری شده است، به‌دنبال پاسخ به این سؤال است که «آسیب‌پذیری‌های امنیتی عراق در حوزه سیاسی ـ اجتماعی کدامند؟» یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد در دوره جدید، شکاف‌های اجتماعی موجود در عراق به‌همراه نوع نظام سیاسی ـ حقوقی مستقر در این کشور، باعث بروز بحران‌های امنیتی شده است. شکاف‌های اجتماعی فعال‌شده در عراق باعث افزایش واگرایی اجتماعی شده و به‌عنوان مانعی در برابر شکل‌گیری هویت ملی به‌عنوان پیش‌شرط تشکیل دولت ملی عمل کرده‌اند. همچنین الگوی دموکراسی انجمنی که به‌صورت عرفی بر ساختار سیاسی عراق تحمیل شده، ضمن ایجاد بحران ناکارآمدی و بحران مشروعیت، باعث تقویت و تشدید شکاف‌های اجتماعی شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Socio-Political Security Vulnerabilities of Iraq

نویسندگان [English]

  • Ahmad Zarean 1
  • saeid Maadani 2
  • Mohammad Bagher tajeddin 3
1 PhD candidate of cultural sociology, Islamic Azad University of Central Tehran
2 Corresponding author: assistant professor at the Department of Sociology, Islamic Azad University of Central Tehran
3 Assistant professor at the Department of Sociology, Islamic Azad University of Central Tehran
چکیده [English]

The young Iraqi government, which is the outcome of the post-2003 state-building process, has always been affected by a number of structural and institutional problems in the social and political fields and has encountered numerous security crises. Employing an explanatory-analytical method and relying on data collected through interviews and documentary studies, this research is intended to answer the question of what the Iraqi security and political-social vulnerabilities are. The social gaps in Iraq, as well as its political-legal system, have resulted in security crises. The erupted social gaps in Iraq have increased social divergence and have prevented the development of national identity as a prerequisite of the establishment of a national government. Furthermore, the associative democracy that has been traditionally imposed on the Iraqi political structure has resulted in deeper social gaps while creating a crisis of inefficiency and illegitimacy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iraq
  • security crises
  • social gaps
  • associative democracy
  • national identity
ـ آزاد، امیرحامد (1395)، چالش‌های الگوی دموکراسی انجمنی در عراق، مصاحبه نویسنده، 12/7/1395.
ـ احمدیان، قدرت (1376)، الگوی رفتاری قدرت‌های بزرگ در بحران‌های بین‌المللی، سیاست دفاعی، ش20 و 21.
ـ اسدی، علی‌اکبر (1390)، سیاست خارجی عراق پس از خروج نظامی امریکا، ١٥ اسفند ١٣٩٠، قابل دسترسی در:
http://www.tisri.org/Default.aspx?tabindex=201&tabid=1064
ـ اسدی، علی‌اکبر (1391)، روند دولت ـ ملت سازی در عراق جدید و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، تهران: مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور.
ـ اسلامی، حمیدرضا (1395)، چالش‌های الگوی دموکراسی انجمنی در عراق، مصاحبه نویسنده، 12/7/1395.
ـ افشون، تورج (1395)، مرجعیت سیاسی احزاب و جریان‌های سیاسی عراقی، مصاحبه نویسنده، 17/6/1395.
ـ امیدی، علی (1387)، مقایسه مدل‏های ساختاری مدیریت مناطق جوامع مکثر قومی: درس‏هایی برای ایران»، فصلنامه برنامه و بودجه، ش 106.
ـ ایوبی، حجت‌الله (1377)، شکاف‌های قومی و خشونت در پیکارهای سیاسی، قابل دسترسی در:                                                          http://www.ensani.ir/fa/content/150282/default.aspx
ـ بشیریه، حسین (1378)، جامعه‌شناسی سیاسی، چ 2، تهران: نشر نی.
ـ برزگر، کیهان (1388)، خاورمیانه در برزخ بحران و ثبات، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شمارة 141.
ـ پشنگ، اردشیر (1394)، کالبدشکافی ریشه‌های بحران عراق، قابل دسترسی در:
http://peace-ipsc.org/fa
ـ پورعزت، علی‌اصغر و دیگران (1383)، طراحی سیستم بسیج امکانات ملی برای مواجهه مناسب با بحران‌های طبیعی و اجتماعی، فصلنامه کمال مدیریت، شماره ویژه مدیریت بحران، ش 4 و 5.
ـ دژاردن، تیری (1357)، صد میلیون عرب، چ 2، ترجمه حسین مهری، تهران: انتشارات توس.
ـ دوئرتی، جیمز و رابرت فالتزگراف (1372)، نظریه‌های متعارض در روابط بین‌الملل، ترجمة علی‌رضا طیب و وحید بزرگی، تهران: قومس.
ـ روشندل اربطانی، طاهر و همکاران (1388)، تدوین الگوی جامع فراگرد مدیریت بحران با رویکرد نظم و امنیت، فصلنامه دانش انتظامی، سال دهم، شماره دوم.
ـ شابندر، عزت (1395)، تشکیل ائتلاف‌های فراطایفی: راه‌حل بحران‌های سیاسی ـ اجتماعی عراق، مصاحبه نویسنده، 16/8/1395.
ـ کُرَیِّم، شعلان (1395)، الگوی حل‌وفصل مناقشات سیاسی ـ اجتماعی در عراق، مصاحبه نویسنده، 14/8/1395.
ـ صالحی، محمود و کوشا، محمود (1397)، جایگاه شاخص‌ها در هشداردهی بحران‌های امنیتی، فصلنامه پژوهش‌های حفاظتی ـ امنیتی، سال هفتم، شماره 25.
ـ فاست، لوئیس (1386)، روابط بین‌المللی خاورمیانه، ترجمه احمد سلطانی‌نژاد، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
ـ فرازمند، محمد (1392)، عراق و چالش‌های دموکراسی، دیپلماسی ایرانی، ٣٠/٥/٩٢.
ـ گریفیتس، مارتین (1394) دانشنامه روابط بین‌الملل و سیاست جهان، چ سوم، ترجمه علی‌رضا طیب، تهران: نشرنی.
ـ مجموعه مقالات (1387)، شیعیان عراق، مجموعه مقالات پیرامون موقعیت سیاسی، اجتماعی، مذهبی و فرهنگی شیعیان عراق، تهران: مؤسسه مطالعات اندیشه‌سازان نور.
ـ مستقیمی، بهرام (1373)، درباب تعریف بحران بین‌المللی، دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، ش 33.
ـ مصلی‌نژاد، عباس (1388)، علل تداوم بحران‌های خاورمیانه در دورة جرج بوش، پژوهشنامة علوم سیاسی، شمارة 14.
ـ مک‌سویینی، بیل (1390)، مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی امنیت، ترجمه محمدعلی قاسمی و محمدرضا آهنی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ـ مهنام، شیدا و زارع زحمت‌کش، صدیقه (1391)، چالش‌های اجتماعی، هویتی و ساختاری خاورمیانه (مطالعه موردی عراق)، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست‌وششم، شماره 4.
ـ میری‌خانی، آرش (1393)، ریشه‌های بحران در عراق، روزنامه اطلاعات، مورخ 27/5/93.
ـ نوری، محمدجواد (1393)، ریشه‌های بحران در عراق، قابل دسترسی در:
ـ یزدانی، عنایت‌الله و شیخ‌حسینی، مختار  (1392)، بحران هویت در عراق معاصر: واکاوی علل و زمینه‌ها، فصلنامه سیاست، دوره 43، شماره 1.
ـ الحسنی، السید عبدالرزاق (1948)، العراق قدیماً و حدیثاً، صیدا: مطبعه العرفان.