مواجهه ایران و امریکا؛ راهبردها و تاکتیک‌ها (راهکنش ها)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول: استادیار روابط بین‌الملل دانشگاه شهید چمران اهواز

2 استادیار علوم سیاسی دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

جمهوری اسلامی ایران با فرهنگ انقلابی خود از سال 1357 در قامت یک قدرت سالم تجدیدنظر­طلب، حضور مستکبرانة امریکا را از سپهر سیاست خود حذف نمود و در مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی به‌چالش کشاند. در واکنش به این رویکرد انقلابی، سیاست تضعیف و براندازی نظام سیاسی ایران در دستور کار دولت­های مختلف امریکا قرار گرفت. به‌دنبال توافق اتمی بین ایران و قدرت‌های جهانی این ظن پدید آمد که روابط دو کشور رو به بهبودی گذاشته و زمینه همکاری در دیگر عرصه‌ها فراهم خواهد شد، اما با خروج دولت ترامپ از برجام دوباره شاهد بالاگرفتن تنش­ها میان دو کشور بوده و واشنگتن می­کوشد مقامات تهران را به تسلیم وادارد. درهمین‌راستا پرسش مقاله حاضر این است که «راهبردها و راهکنش­های امریکا در مواجهه با جمهوری اسلامی ایران از چه مؤلفه­ها و شاخص­هایی برخوردار است» و راهکارهای مقابله با آنها کدام است؟ فرضیه­ مقاله، این­گونه تدوین یافته است که «امریکا در چارچوب یک جنگ سیاسی، پروژه­ بی‌ثبات­سازی و فروپاشی ایران را در دو سطح داخلی و خارجی دنبال می­کند؛ در سطح داخلی حقانیت­زدایی و ایجاد خدشه در مشروعیت نظام سیاسی ایران ازطریق ایجاد نارضایتی عمومی، محور اصلی تلاش­های دولت امریکا است و در سطح خارجی، امریکا درپی حذف اعتبار ژئوپلیتیک و ژئو­استراتژیک ایران در منطقه است. راهکار اساسی برای مقابله با این چالش، تقویت مؤلفه­های درونی قدرت ازجمله کارآمدی یا همان مشروعیت ثانویه نظام است.» چارچوب نظری پژوهش، تلفیقی از «نظریه جنگ سیاسی»، «نظریه قدرت نرم» و «نظریه­ حوزه­ عمومی هابرماس» است. روش پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی و  ابزار گردآوری داده­ها کتابخانه­ای و اسنادی است. براساس یافته­های تحقیق، امریکا درراستای فشار حداکثری با هدف براندازی، به‌دنبال تهی­سازی قدرت نظام سیاسی ایران از درون و دفع نفوذ منطقه­ای تهران است. ازاین‌رو، می­توان اینگونه برداشت کرد که تهدیداتِ متوجه ثبات سیاسی ایران جدی بوده و برای خنثی­سازی آنها ­باید ملاک‌های کارآمدی و مشروعیت نظام تقویت شود. درضمن، نگارندگان از روش سناریو­نویسی به‌منظور آزمون تأثیر متغیر مستقل (راهکنش­های براندازی) بر متغیر وابسته (آینده نظام سیاسی) بهره برده­اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Iran-America Confrontation: Strategies and Tactics

نویسندگان [English]

  • Farshad Roomi 1
  • Ehsan Kazemi 2
1 Corresponding author: assistant professor of International Relations, Shahid Chamran University of Ahwaz
2 Assistant professor of political science, Shahid Chamran University of Ahvaz
چکیده [English]

Through a revolutionary culture, the Islamic Republic of Iran, as a genuine revisionist power, has eliminated the arrogant attendance of the US in the domain of Iranian politics since 1979, and has challenged regional and international issues. In response to this revolutionary attitude, various American governments have resorted to the policy of undermining and overthrowing Iranian political system. Following the nuclear deal between Iran and world powers, this idea emerged that the relation between the two countries cooperation in other areas would improve. However, with the advent of Trump administration and his pulling out of Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA), tensions between the two countries have augmented and Washington is trying to force Tehran to give up. Hence, the main question of this research is: “What are the components and characteristics of the US strategies against the Islamic Republic of Iran, and what strategies should be selected by Iran to stand against them?” This research hypothesizes that America tries to destabilize and overthrow Iran at both internal and external levels through a political war. At the internal level, America makes use of illegitimating Iran’s political power by public dissatisfaction. The United States seeks to destabilize Iran's geopolitical and geo-strategic credibility in the region. The best solution for addressing this challenge is due to reinforcing the internal components of power, that is, its efficiency or the secondary legitimacy of the system.” The theoretical framework of the research contains the theory of political warfare, the theory of soft warfare, and Habermas’s public sphere. This is a descriptive-analytical research which employs library and documentary methods for data collection. The results indicates that the United States is in trying to exerting maximum pressure for overthrowing the Iranian political system by internal devastation and external decrease of its regional influence. Therefore, we can conclude that threats against Iran's political stability are serious, and that the efficiency and legitimacy of the system need to be strengthened to neutralize it. Furthermore, the researchers have employed scenario writing to test the impact of the independent variable (techniques of overthrowing) on the dependent variable (the future of the political system).
The authors also use scenario method to test the effect of independent variable (subversion tactics) on the dependent variable (the future of the political system). Research findings suggest that the United States is seeking to destabilize the Iranian government and the elimination of Iran's regional influence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • political warfare
  • irregular warfare
  • Trump
  • efficiency
  • secondary legitimacy
امام خامنه­ای مد ظله (1383)، تاریخ عملکرد اتحاد جماهیر شوروی و فروپاشی آن، قابل دسترس در:                         http://farsi.khamenei.ir/newspart-index?tid=3902
آشنا، حسام­الدین و جعفری، نادر (1386)، دیپلماسی عمومی و سیاست خارجی؛ پیوندها و اهداف، فصلنامه دانش سیاسی، شماره 5: 205 ـ 179.
اطاعت، جواد و عباس‌زاده، مجید (1395)، مشارکت سیاسی و اثر آن بر مشروعیت نظام سیاسی، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی،  شماره 306: 229 ـ 210.
بروکر، پل (1388)، رژیم‌‌های غیردموکراتیک: نظریه‌‌ها، سیاست و حکومت، ترجمه علی‌رضا سمیعی اصفهانی، تهران: انتشارات کویر.
بشیریه، حسین (1384)، بحران سلطه و استیلا، تهران: انتشارات کویر.
بشیریه، حسین (1386)، براندازی نرم و کاربرد آن علیه جمهوری اسلامی ایران، پگاه حوزه، شماره 224. 
بشیریه، حسین (1384)، آموزش دانش سیاسی، تهران: نگاه معاصر.
بشیریه، حسین (1386)، گذار به مردم­سالاری، تهران: نشر نگاه معاصر.
بیگدلو، مهدی (1391)، نقش قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در مقابله با جنگ نرم با‌تأکیدبر دانشکده‌های علوم سیاسی، علوم اجتماعی و مدیریت دانشگاه تهران، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 31: 149 ـ 125.
حبیبی، حمید (1386)، ایران و امریکا؛ تقابل راهبردی یا تاکتیکی (راهکنشی)، فصلنامه مربیان، سال 8، شماره 29: 87 ـ 58.
حسینی دیاکو (1392)، ریشه واقعی اختلاف‌های ایران و امریکا، ۲۸ آبان 1392، قابل دسترس در:                                       http://irdiplomacy.ir/fa/news/1924563
خواجه‌سروی، غلامرضا و رحمتی، مریم (1391)، انقلاب اسلامی ایران و گفتمان سیاسی شیعه در عراق، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال 1، شماره 3: 58 ـ 29.
دمیرچی، جعفر (1393)، راهبردها و راهکارها در جنگ نرم، تهران: معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
دهقانی فیروز آبادی، سیدجلال و فیروزی، علی‌رضا (1391)، دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران در دوران اصول‌گرایی، فصلنامه روابط خارجی، سال 4، شماره 2: 110 ـ 71.
دولتی، مجتبی (1396)، راهبردهای غرب به رهبری امریکا در برخورد با جمهوری اسلامی (باتأکیدبر راهبرد سازش و تغییر از درون)، فصلنامه مطالعات عملیات روانی، سال دوازدهم، شماره 46: 130 ـ 109.
روحانی، حسن (1379)، درآمدی بر مشروعیت و کارآمدی، تهران، فصلنامه راهبرد، ش 18: 36 ـ 7.
روستا، مصطفی (1388)، جنگ بی­قاعده؛ مفهوم عملیاتی مشترک، تهران: مرکز آینده‌پژوهی علوم و فناوری دفاعی.
روشنی، رضا (1397). چشم­انداز و اولویت‌های راهبردی ج.ا.ایران برای مقابله با عملیات روانی دشمن، فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، سال شانزدهم، شماره 71: 142 ـ 121.
ریاحی، وحید (1390)، روشی بهینه برای آینده‌پژوهی در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه علوم و فنون نظامی، سال هشتم، شماره 20.
زکریا، فرید (1397). سیاست ترامپ درقبال ایران؛ یک نقشه خیالی، واشنگتن‌پست، ترجمه تحریریه سایت دیپلماسی ایرانی، قابل دسترس در:
زهرانی، مصطفی (1376)، تحریم اقتصادی از نظر تا عمل، مجله سیاست خارجی: 25 ـ 24.
ساداتی­نژاد، سیدمهدی؛ ترکارانی، افشین (1393)، بررسی مناقشه انقلاب اسلامی ایران و امریکا در مباحث حقوق بشر براساس رهیافت رئالیسم و سازه­انگاری، فصلنامه پژوهش­های انقلاب اسلامی، سال سوم، شماره 11: 69 ـ 51.
شفیعی­فر، محمد و قربانی، مصطفی (1395)، تعاملات کارامدی و مشروعیت نظام‌های سیاسی، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی،  شماره 47: 200 ـ 183.
عبداله، عبدالمطلب و اسماعیلی، مصطفی (1392)، راهبرد سیاست خارجی امریکا درقبال انقلاب اسلامی ایران؛ تداوم یا تغییر؟، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال دوم، شماره 7 : 103 ـ 123.
عزیزی، مجتبی (1393)، مهندسی افکار و اذهان: دیپلماسی عمومی امریکا علیه ج.ا. ایران، پایگاه تحلیلی بصیرت، قابل دسترس:                         http://basirat.ir/fa/news/269906
غرایاق زندی، داود (1390)، سیاست­خارجی دولت دوم  جورج بوش درقبال ایران: سیاست سد نفوذ (2008 ـ 2004)، چاپ دوم، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی: 113 ـ 83.
فاضلی، حبیب­الله و افضلی، توحید (1394)، دیپلماسی عمومی ایالات‌متحده درقبال ج.ا. ایران در دولت اوباما، دوفصلنامه مطالعات قدرت نرم، شماره 12.
گل­کرمی، عابد؛ کریمی‌پور، یدالله؛ متقی، افشین و ربیعی، حسین (1397)، تبیین ژئوپلیتیک سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران باتأکیدبر قابلیت­های ژئواکونومیک، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال هجدهم، شماره 49: 57 ـ 37.
لاریجانی، علی و غلامی، غلامرضا (1390)، رابطه اقتدار و مشروعیت در نظام سیاسی اسلام، فصلنامه مطالعات روابط بین­الملل، دوره 4، شماره 16: 92 ـ 65.
نائینی، علی‌محمد (1389)، درآمدی بر ماهیت‌شناسی جنگ نرم، فصلنامه راهبرد دفاعی، سال هشتم، شماره 28: 32 ـ 1.
نائینی، علی‌محمد (1391)، اصولومبانیجنگنرم، تهران:  نشر ساقی.
نوذری، حسینعلی (1381)، بازخوانی هابرماس (درآمدی بر آراء، اندیشه‌ها و نظریه‌های یورگن هابرماس)، تهران: نشر چشمه.
وبستر، فرانک (1380)، نظریه‌های جامعه اطلاعاتی، ترجمه‌ اسماعیل قدیمی، تهران: انتشارات قصیده‌سرا.