واکاوی نقش فقه امامیه در تأمین امنیت اجتماعی با تاکید بر ظرفیت قواعد فقهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار فقه و حقوق اسلامی دانشکده شهیدمحلاتی قم

2 گروه فرهنگ/ دانشکده شهید محلاتی/ نمایندگی ولی فقیه/ قم

چکیده

نارسائی‌های مکاتب مادی در تامین سعادت دنیوی انسان بر بشریت هویدا شده است. امنیت اجتماع بشری نیز از این قاعده مستثنی نبوده و برساخت حسی و ذهنی از امنیت ماتریالیستی که در قالب برخی نمودها و پدیدارها خلاصه شده است، قادر به جایگزینی امنیت واقعی نیست و فقه امامیه از منبع لایزال وحی قادراست که همه‌ی نیازهای دنیوی و اخروی انسان را پوشش دهند. لکن به دلیل برخی خاستگاه های ساختاری و حکومتی دولتهای حاکم بر بافت جامعه اسلامی در طول قرنهای گذشته، توجه این ظرفیت را از برخی جنبه‌های نوپدید اجتماعی کاسته است..مسئله اصلی این پژوهش این است که نقش فقه امامیه در تأمین امنیت اجتماعی چیست؟ به همین جهت هدف این پژوهش تبیین نقش فقه امامیه در تأمین امنیت اجتماعی با تاکید بر ظرفیت قواعد فقهی است.فقه اجتماعی نیز یکی از همین نظام های فرافردی است.نظر به اینکه برخی تحقیقات پیشین در این زمینه به طور شایسته به این امر مهم نپرداخته اندو یا یک رویکرد بخش-محور و جزئی داشته اند، تحقیق حاضر تلاشی بود تا با روش توصیفی وتحلیلی ، انگاره‌ای مناسب از ظرفیتهای فقه شیعه در ایجاد نظام فقه اجتماعی را بیان کند.نتایج این پژوهش نشان دادکه امنیت اجتماعی دارای مبانی نظری درون فقهی و برون فقهی است و ظرفیت فقه در برساخت امنیت اجتماعی عبارتست از وضع قوانین انسانی با بهره گیری از احکام اسلامی و ظرفیت قواعد فقهی مانند قاعده نفی سبیل،حفظ نظام،مساوات،احترام به مال مسلمین.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analyzing the role of Imami jurisprudence in providing social security with an emphasis on the capacity of jurisprudence

نویسندگان [English]

  • hadi khoshnodi 1
  • ehsan mostafapour 2
1 Assistant Professor of Fiqh and Islamic Law, Shahid Mohlati Faculty of Qom
2 shahid mahalati/ Qom
چکیده [English]

The inadequacies of material schools in providing worldly human happiness have been revealed to humanity. The security of human society is not exempted from this rule, and the emotional and mental construction of materialistic security, which is summarized in the form of some phenomena, is not able to replace real security, and the Imami jurisprudence, from the ever-revealing source, is able to satisfy all the worldly and hereafter needs of man. to cover However, due to some structural and governmental origins of the governments ruling the fabric of Islamic society during the past centuries, the attention of this capacity has decreased from some newly emerging social aspects. The main issue of this research is, what is the role of Imami jurisprudence in providing social security? Therefore, the purpose of this research is to explain the role of Imamiyyah jurisprudence in providing social security by emphasizing the capacity of jurisprudence rules. Considering that some previous researches in this field have not adequately covered endo or had a partial approach, the present research with a descriptive and analytical method, It is appropriate to express the capabilities of Shia jurisprudence in creating a social jurisprudence system. The results of this research showed that social security has theoretical foundations within jurisprudence and extrajurisprudence, and the capacity of jurisprudence in building social security consists of establishing human laws by using Islamic rulings and capacity Jurisprudential rules such as the rule of negating mustaches, maintaining order, equality, respect for Muslim property.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imami jurisprudence
  • social jurisprudence
  • Social Security
  • Jurisprudential rules
قرآن کریم
ابن ابی الحدید عبدالحمید بن هبه الله، (1404 ق)، شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
اصفهانی راغب،حسین، (1373ش) المفردات فی غریب القرآن، تهران: مکتبه البوذرجمهر المصطفوی.
اعرافی علیرضا، (1388ش)،فقه تربیتی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ابن هشام عبدالملک، (1369ش)، السیره النبویه،تهران:ادیب مصطفوی.
انصاری مرتضی، (1415ق)،فرائد الاصول، قم: موسسه نشر الاسلامی.
بجنوردی محمدحسن، (1419ق)، القواعد الفقهیه، قم: الهادی.
پارسانیا حمید، (1391ش)، جهان‌های اجتماعی، قم:کتاب فردا.
جلیلوندمحسن و هاشمی راضیه، (1401ش)، امنیت اجتماعی در آرا امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری، فصلنامه مطالعات منافع ملی، ش29 ، 149-172.
جولنگرودی عبدالله وهرندی محمد، (1396ش)، بررسی مبانی فقهی امنیت اجتماعی ازدیدگاه فقهای شیعی معاصر، مجله علوم اجتماعی، ش39 ،519-530.
حر عاملی محمد بن حسن، (1414ق)، وسایل الشیعه، قم: آل بیت لاحیاء التراث.
خمینی سید روح الله، (1378ش)، شرح حدیث جنود عقل و جهل،تهران: موسسه تنظیم ونشرآثارامام خمینی.
خمینی سید روح الله، (1385ش)، صحیفه امام، تهران: موسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی.
ربانی محمدباقر و ابراهیمی پورقاسم،(1396ش)، روش شناسی فقه اجتماعی از دوره تأسیس تا دوره تثبیت، مجله معرفت فرهنگی اجتماعی، ش3 ،35- 53.
زرگرعلیرضا وپازوکیان اسدالله، (1398ش)، واکاوی وتحلیل امنیت ومولفه‌های آن در فقه سیاسی اسلام، نشریه امنیت پژوهی، ش 65، 97-129.
سام آرام عزت الله، (1370ش)، مسائل سالمندی در ایران (مطالعه­ای در جمعیت­شناسی سالمندان ایران)، فصلنامه علوم اجتماعی،ش12، 113-128.
علوی وفا، حمید، طباطبایی نیا، سید رضا. (1401). واکاوی امنیت اجتماعی در سیره امام زین العابدین (علیه السلام) (مطالعه موردی صحیفة سجّادیه). مطالعات مدیریت بحران 153-192، 14(2). لینک سایت: https://cmj.ihu.ac.ir/article_207629.html
سیدی آقاملکی سید روح الله، (1398ش)، اجتهاد شیعی و روش‌شناسی فقه اجتماعی، فصلنامه علمی تخصصی فرهنگ پژوهش، ش 38، 27-44.
شکوهیان راد محمدعلی، (1394)، درآمدی بر مولفه‌های امنیت توحیدی در سند چشم انداز 1404 ش، مجله سیاست دفاعی، 61-93 ، 23 (92).Dor: 20.1001.1.10255087.1394.23.92.4.1
شریعتی روح الله،(1387ش)، قواعد فقه سیاسی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
صالحی اسماعیل، (1387ش)،ویژگیهای محیطی فضاهای شهری امن،مرکزمطالعاتی وتحقیقاتی شهرسازی.
صدوق محمد بن علی، (1386ش)، علـل الشـرایع،نجـف: مکتبه الحیدریه.
طاهری خرم آبادی، (1380ش)،جهان در قرآن، قم: بوستان کتاب.
طباطبایی سید محمدحسین، (1387ش)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، قم: موسسه بوستان کتاب.
طباطبایی محمدحسین، (۱۳۸۷ش) مجموعه رسائل علامه طباطبائی. قم: بوستان کتاب.
گرجی ابوالقاسم، (1369ش)،مقالات حقوقی، جلد دوم، تهران: دانشگاه تهران.
لک زایی نجف، (1390ش)،فقه و امنیت، مجله­ی فقه، کاوشی نو در فقه اسلامی،ش 70، 45-86.
لکزایی نجف، (1393ش)،مطالعات فقهی امنیت، پژوهشنامه علوم سیاسی،ش34،  181-206.
لکزایی نجف و نباتیان محمداسماعیل ،(1392ش)، امنیت فرهنگی از منظر فقه شیعه،ش62، 31-58.
مازلو آبراهام، (1367ش)،انگیزش و شخصیت، مترجم احمد رضوانی، مشهد: آستان قدس رضوی.
مطهری مرتضی، (1384ش)،مجموعه آثار ،تهران: صدرا.
ملکی یدالله، (1395ش)، شهر و امنیت اجتماعی از منظر آموزه‌های دینی،نشریه آمایش محیط،ش33، 133-153.
محقق داماد مصطفی، (1374ش)، قواعد فقه، بخش مدنی ،تهران: سمت.
نائینی محمدحسین، (1388ش)،تنبیه الامه و تنزیه المله، تحقیق: سید جواد ورعی، قـم: بوستان کتاب.
نائینی محمدحسین، (1424ق)، منیة الطالب، قم: موسسه النشر الاسلامی.
نویدنیا منیژه، (1382ش )، درآمدی بر امنیت اجتماعی»،مطالعات راهبردی ، ش1، 55-76.
نیشابوری مسلم بن حجاج، (1375ش)، صحیح مسلم، تحقیق محمد فواد عبدالباقی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
نجفی محمد حسن،(1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
Buzan, B., & Wæver, O. (2003). Regions and powers: The Structure of International Security. Cambridge University Press.