بررسی و تحلیل دکترین‌‌های فقه سلفی در زمینه براندازی و ضد براندازی با تاکید بر کارکردهای دو سویه آن بر رفتارهای اطلاعاتی معطوف به فعالیت نهضتی در حوزه های خودی و حریف

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز

چکیده

فقه سیاسی سلفی در زمینه براندازی و ضد براندازی دو رویکرد کلی دارد. در رویکردی براندازی و کنش‌های براندازانه تجویز می شود. چنانکه در مقابل بر ناروایی براندازی و کنش های براندازانه تاکید می شود. در این میان، در مطالعه ای تحلیلی «بررسی و تحلیل دکترین های فقه سیاسی سلفی در زمینه براندازی و ضد براندازی» و پیامد سنجی کارکردهای دوسویه دکترین های براندازی و ضد براندازی در فقه سیاسی سلفی، بر رفتارهای اطلاعاتی و مدیریت ادراک معطوف به فعالیت نهضتی در حوزه های خودی و حریف، مساله این پژوهش است. در این راستا پس از تبیین مفهومی براندازی و ضد براندازی، به بازخوانی و تبیین دکترین های ضد براندازی در فقه و اندیشه سیاسی سلفی و دکترین های تجویز کننده براندازی در فقه و اندیشه سیاسی سلفی، پرداخته می شود. چنانکه بهره بری و مشروعیت سازیِ حکمرانی آل سعود از دکترین ضدبراندازی استیلاء و غلبه، در سیر پژوهش مورد توجه است. براساس برونداد‌های این پژوهش اندیشه های سید قطب به ویژه مفهوم پردازی « جامعه جاهلی »، مهمترین تاثیر را در شکل گیری و کنش های براندازانه وفادار به فقه و اندیشه سیاسی سلفی داشته است. تجویز دکترین‌های اعتراض و براندازی در قالب جهاد مقدس برونداد این فهم است. این فهم تحولی اساسی در فقه سیاسی سلفی به ویژه قرائت احمد بن حنبل و ابن تیمیه دارد. چنانکه زمینه انقلاب و اعتراضات اجتماعی را در بین اهل سنت به وجود آورده و به آن مشروعیت می بخشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Review and analysis of Salafi political jurisprudence doctrines in the In the field of subversion and anti-subversion.

نویسنده [English]

  • Mohammad Ali Hashemi
Assistant Professor, Faculty of Law and Political Science of Shiraz University
چکیده [English]

Salafi jurisprudence has two general views on subversion and anti-subversion. In an exhibition, subversion and subversive actions are prescribed. In contrast to the injustice on the actions of rebellion. Meanwhile, in the analytical study "Review and analysis of Salafi political jurisprudence in the field of subversion and anti-subversion" and the consequences of two-way functions of subversion and anti-subversion doctrines in Salafi political jurisprudence, on information behaviors and management of movement-oriented perception activities. . In the fields of insider and opponent, this is the problem of this research. In this regard, after explaining the concept of subversion and anti-subversion, the anti-subversion doctrines in Salafi jurisprudence and political thought and the doctrines prescribing subversion in Salafi jurisprudence and political thought are discussed. As the use and legitimization of Al Saud's rule of the anti-subversion doctrine of usurpation and domination is of interest in the course of the research. Based on the results of this research, Seyyed Qutb's ideas, especially the concept of "Jahili society", have had the most important impact on the formation and subversive actions loyal to Salafi jurisprudence and political thought. Prescribing the doctrines of protest and subversion in the form of holy jihad is the output of this understanding. This understanding has a fundamental evolution in Salafi political jurisprudence, especially the readings of Ahmad Ibn Hanbal and Ibn Taymiyyah. As it creates the ground for revolution and social protests among Sunnis and gives it legitimacy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Salafi political jurisprudence
  • Wahhabi Salafism
  • Jihadist Salafism
  • Subversion
  • anti-subversion

Smiley face

ابن الفراء، محمد بن الحسین بن محمد بن خلف،(1421ق)، الأحکام السلطانیة للفراء، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن بشر، عثمان بن عبدالله،(1402ق)، عنوان المجد فی تاریخ نجد، تحقیق: عبد الرحمن بن عبد اللطیف بن عبد الله آل شیخ، الریاض: مطبوعات دار الملک عبد العزیز.
ابن تیمیة ، أبو العباس تقی الدین أحمد بن عبد الحلیم،(1406ه.ق) منهاج السنة النبویة فی نقض کلام الشیعة القدریة، القاهره: مکتبة ابن تیمیة.
ابن تیمیة، أبو العباس تقی الدین أحمد بن عبد الحلیم،(2004م) مجموع فتاوى ابن تیمیة، المدینه المنوّره: مجمع الملک الفهد لطباعه المصحف الشریف.
ابن عبدالجلیل، أبو المکرم،(1421ق)، دعوة الإمام محمد بن عبد الوهاب بین مؤیدیها ومعارضیها فی شبه القارة الهندیة، قدم له:الشیخ صفی الرحمن المبارکفوری، الریاض:دار الاسلام للنشر و التوزیع.
اسعدگیلانی، سعید،(1380ش)، نگاهی به احوال، آثار و افکار سیدابوالاعلی مودودی، ترجمه: نذیراحمد سلامی، تهران:احسان.
آل الشیخ، عبد اللطیف بن عبد الرحمن،(1412ق)،مجموعة الرسائل والمسائل النجدیة لبعض علماء نجد الأعلام، الریاض: دار العاصمة.
پویمن، لوئیس پی،(1387ش)، معرفت شناسی: مقدمه ای بر نظریه شناخت، ترجمه: رضا محمدی، تهران: امام صادق.
الجابری، محمد عابد،(2004)، الدین و الدولة و تطبیق الشریعة،بیروت: مرکز الدراسات الوحده العربیه.
جریدة الریاض: السنة 16، العدد 4385، 4\1\1400هـ الموافق23\11\1979م،
جریدة عکاظ: السنة 20، العدد 4924، 4\1\1400هـ الموافق 23\11\1979م.
الحزیمی، ناصر،(2011)، أیام مع جهیمان کنت مع الجماعة السلفیة المحتسبة، بیروت: الشبکه العربیه للابحاث و النشر.
الخالدی، صلاح عبدالفتاح،(1414ق)، سید قطب من المیلاد إلى الإستشهاد، دمشق و بیروت: دار القلم - الدار الشامیة.
سید قطب،(1367ش)،ویژگی های ایدئولوژی اسلامی، ترجمه: علی حجتی کرمانی، تهران، بی جا.
سید قطب،(1412ق)، فی ظلال القرآن، بیروت: دار الشروق.
سید قطب،(1979)، معالم فی الطریق، بیروت: دار الشروق.
العثیمین، محمد بن صالح،(بی­تا)، حقوق الراعی والرعیة: مجموعة خطب لفضیلة الشیخ محمد بن صالح العثیمین رحمه الله تعالى، بی جا.
العقل، ناصر بن عبدالکریم،(1425ق)، الاسلامیه لا الوهابیه، الریاض: دارالکنوز اشبیلیا.
فرج، محمد عبدالسلام،(بی­تا)الجهاد الفریضة الغائبة، بی­جا.
فکوری، محمد علی،(1392)، فرهنگ واژگان اطلاعاتی، تهران: پژوهشکده اطلاعات.
الفوزان، صالح بن فوزان بن عبد الله،(1431ق)، شرح عقیدة الإمام المجدد محمد بن عبد الوهاب، الریاض: مکتبة دار المنهاج.
فیشر، الیک و نیکلاس،(1389ش)، نگاهی انتقادی به معرفت شناسی جدید،ترجمه:حسن عبدی، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
فیومورتن، ریچارد،(1390ش)، معرفت شناسی، ترجمه: جلال پی کانی، تهران: حکمت.
قرآن کریم.
مالکی، حسن بن فرحان،(1425ق)، داعیة و لیس نبیا،عمان: دار الرازی.
مجموعة الباحثین،(2012)، عقیدة الطاعة و تبدیع المختلف السلفیة الجامیة، دبی: مرکز المسبار للدراسات والبحوث.
مجموعة من المؤلفین،(1417ق)، علماء نجد الأعلام، الدرر السنیة فی الأجوبة النجدیة، المحقق: عبد الرحمن بن محمد بن قاسم، موقع مکتبة المدینة الرقمیة.
مجموعة من المؤلفین،(1420ق)، الندوة العالمیة للشباب الإسلامی، الموسوعة المیسرة فی الأدیان والمذاهب والأحزاب المعاصرة، اشراف: مانع بن حماد الجهنی، الریاض: دار الندوة العالمیة للطباعة والنشر والتوزیع.
محمد قطب، محمد،(1397ش)، جاهلیت قرن بیستم، مترجم: محمد علی عابدی،ناشر: مترجم.
مصباح یزدی، محمد تقی،(1390ش)، جامعه و تاریخ از نگاه قرآن، مجموعه مشکات مصباح، قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مودودی،ابوالاعلی،(1975)، الاسلام و الجاهلیة، بیروت، مؤسسة الرسالة.
النجمی،أحمد بن یحیى،(1433ق)، الفتاوى الجلیة عن المناهج الدعویة، الریاض: دار المنهاج.
هاشمی، سید محمد علی،(1397ش)،فقه زندگی در کشورهای غیر اسلامی( احکام سیاسی و اجتماعی)، قم:پژوهشگاه بین المللی المصطفی.
هاشمی، سید محمد علی،(1398ش)، دین و دولت در عربستان سعودی، قم: پژوهشگاه المصطفی.
هیغهامر، توماس و استیفان لاکروا،(2014)، حتى لا یعود جهیمان: حفریات أیدیولوجیة وملاحق وثائقیة نادرة، ترجمه للعربیة: المهندس د.حمد العیسى، بیروت:منتدی المعارف.