تحلیل مفهوم و الگوی قدرت در فضای مجازی؛ مطالعه شکل‌گیری جنبش‌های اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد قم. دانشکده علوم انسانی. گروه علوم سیاسی

2 گروه علوم سیاسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد قم

3 گروه حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

ماهیت قدرت و نحوه شکل گیری آن در بستر ساختارهای جدید تولید، فرآوری و انتقال اطلاعات (از جمله در بستر شبکه های اجتماعی) متفاوت از فضای واقعی است، بدین معنا که فضای شبکه های اجتماعی، نظام نوینی از کنشگری اجتماعی را برای افراد ایجاد کرده است که در نهایت می تواند منجر به شکل گیری قطب های جدیدی از قدرت شود. پژوهش حاضر با هدف پاسخ به این سوالات انجام شده است که: آیا ماهیت قدرت در شبکه های اجتماعی تغییر کرده است؟ فرآیند شکل گیری قدرت در شبکه های اجتماعی چگونه است؟ در پاسخ به این سوال، شکل گیری جنبش های اجتماعی تحت تاثیر فضای مجازی نیز مورد بررسی قرار گرفت.
یافته های این پژوهش نشان می دهد با پذیرفتن تعاریف متعارف از قدرت، شکل گیری آن در فضای شبکه ای در یک چارچوب آبشاری و براساس سطوح سلسله مراتبی کنشگران، از مالکان زیرساخت اینترنت، به مالکان پلتفرم ها و در مرحله بعد به کاربران (به ترتیب اثرگذاری شامل: سلبریتی ها، اینفلوئنسرها، بلاگرها، رسانه های رسمی و در نهایت کاربران عمومی) صورت می گیرد. همچنین در فرآیند شکل گیری قدرت شبکه ای، مالکیت یا امکان کنترل پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی نقش بسیار اساسی دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analysis of the concept and pattern of power in virtual space; Studying the formation of social movements

نویسندگان [English]

  • seyyede Hanieh momeni 1
  • maghsood ranjbar khachak 2
  • Gholamreza khajesarvi 3
1 Azad University of Qom. Faculty of Humanities. Department of Political Science
2 Department of Political Science, Faculty of Humanities, Azad University of Qom
3 Faculty of Law and Political Sciences of Allameh Tabatabai University
چکیده [English]

The nature of power and how it is formed in the context of new structures of information production, processing and transmission (including in the context of social networks) is different from the real space, which means that the space of social networks has created a new system of social activism for people. which can ultimately lead to the formation of new poles of power. The current research was conducted with the aim of answering these questions: Has the nature of power in social networks changed? How is the process of power formation in social networks? In response to this question, the formation of social movements under the influence of virtual space was also investigated.
The findings of this research show that by accepting the conventional definitions of power, its formation in the network space in a cascade framework and based on the hierarchical levels of actors, from the owners of the Internet infrastructure, to the owners of the platforms and in the next stage to the users (respectively Influence includes: celebrities, influencers, bloggers, official media and finally general users). Also, in the process of forming network power, ownership or the possibility of controlling social networking platforms plays a very important role.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Power
  • social networks
  • cyber man
  • social movements

Smiley face

احمدپور ترکمانی، بابک و ازکیا، مصطفی و ساروخانی، باقر (1397)، "نقش شبکه ای اجتماعی مجازی در جامعه‌پذیری سیاسی جوانان با تاکید بر دسترس پذیری رسانه ای و کاربر فعال"، مطالعات رسانه ای، سال ۱۳، تابستان.
بشیریه، حسین (1378)، "جامعه شناسی سیاسی"، نشر نی، تهران. 
بیاتی، پروانه (1400)، "بازنمایی تأثیر و تأثرات شهرت مجازی در سبک زندگی اجتماعی"، پایگاه اینترنتی فکرت نت، 28 بهمن ماه.
پرهیز، سیدعلی و ذوالفقاری، ابوالفضل (1397)، "بررسی مقایسه‌ای هویت واقعی و مجازی افراد )موردمطالعه: جوانان شهر یاسوج("، مدیریت اطلاعات، دوره 4، شماره 2، 21-44.
خانیکی، هادی و بصیریان جهرمی، حسین (1392)، "کنشگری و قدرت در شبکه های اجتماعی مجازی؛ مطالعه کارکردهای فیس بوک در فضای واقعی "، علوم اجتماعی، شماره 61، 46-81.
خجسته باقرزاده، کمیل (1398)، "رقابت سیاسی رسانه‌ای ایران و غرب: مطالعه موردی مدل تقابل رسانه‌ای انقلاب اسلامی با رسانه‌های رقیب با تأکید بر فضای مجازی"، پایان نامه مقطع دکتری رشته علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی (ره).
خسروی، آرش (1383)، "مفهوم‌شناسی هویت در فضای سایبر"، فصلنامه رهآورد نور، شماره پیاپی 49، 2-32.
ده‌صوفیانی، اعظم (1398)، "مرجعیت سلبریتی ها در مسائل اجتماعی؛ با تأکید بر فرصتها و تهدیدها در فضای مجازی"، فصلنامه مطالعات رسانه‌های جدید، سال پنجم، دوره دوم، شماره 5، 83-116.
ذوالفقاری، منوچهر (1398)،"مفهوم قدرت از دیدگاه فوکو؛ رویکردی نقادانه، متفاوت و رو به جلو"، رشد آموزش اجتماعی، شماره 81، 19-23.
رسولی، محمدرضا و غفوریان تبریزی، آزاده (1395)، "بررسی نقش شبکه های اجتماعی در جنبش های اجتماعی جهان"، علوم خبری، شماره ۱۷، بهار، 10- ۲۷.
رفیع، حسین و بلباسی، میثم و قربی، سیدمحمدجواد (1395)، "جنبش های اجتماعی جدید، جهانی شدن و اینترنت، مطالعه موردی: جنبش تسخیر وال استریت"، دانش سیاسی، سال ۱۲، شماره اول، بهار و تابستان، ۱۲۹ - ۱۶۶.
ساروخانی، باقر (1395)، "جامعه شناسی ارتباطات؛ اصول و مبانی"، انتشارات اطلاعات، چاپ سی و یکم، تهران.
ساعی، حسین (1400)، "مصاحبه پژوهشگر در خصوص نقش شبکه های اجتماعی در جنبش های اجتماعی"، دانشگاه سوره.
عالم، عبدالرحمن (1377)، "بنیادهای علم سیاست"، نشر نی، تهران.    
قلی‌پور، مجتبی و نوری، مختار (1397)، "رسانه‌های جدید و کنش جمعی در جامعه سیاسی ایران"، جستارهای سیاسی معاصر، سال ۹، شماره ۲، تابستان، 33- ۵۳.
کاستلز، مانوئل (1398). "قدرت ارتباطات"، مترجم: حسین بصیریان جهرمی، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران (چاپ دوم).
کاسیوپو، جان (1398). "تنهایی و طبیعت بشر"، مترجم: حسین رحمانی، فصلنامه ترجمان، شماره 13.
کیا، علی اصغر و محمودی، عبدالصمد (1390)، "نقش شبکه های اجتماعی در انقلاب تونس"، اطلاعات سیاسی - اقتصادی، شماره 283، 12-21.
گوهری مقدم، ابوذر و دهقانی محمدابادی، محمد صادق (1390)، "تاثیر رسانه های مجازی بر جنبش اشغال وال استریت"، علوم اجتماعی، شماره 84، 5-20.
محمدیاری، معصومه (1391)، "مقایسه مفهوم قدرت در اندیشه هابز و فوکو"، مجله اطلاعات حکمت و معرفت، سال هفتم، شماره 11، 58-63.
منوچهری. عباس (1376)، "قدرت، مدرنیسم و پست مدرنیسم"، اطلاعات سیاسی – اقتصادی، مهر و آبان.
میثمی، حسن (1399)، "مصاحبه پژوهشگر در خصوص نقش شبکه های اجتماعی در جنبش های اجتماعی".
نای، جوزف (1398). "آینده قدرت"، مترجم: احمد عزیز، نشر نی، تهران (چاپ پنجم).
هیوبرت دریفوس، پل رابینو و میشل فوکو (1379)، "فراسوی ساختارگرایی و هرمونوتیک"، ترجمه حسین بشریه، نشر نی، تهران.
Bleu, Nicola. (2022). “How To Trend On Twitter: The Definitive Guide”, https://bloggingwizard.com/
Cacioppo,  John T & William Patrick W, (2008), “loneliness Human Nature and  the Need for Social Connection”, Norton & Company New York- London.
Casero-Ripollés, Andreu. (2022). “The Great Change: Impact of Social Media on the Relationship between Journalism and Politics—Introduction to the Special Issue”, Social Sciences 11: 40.
Clinton, Hillary Rodham. (2014), “Hard Choices”, Simon&Schouter.
Earl, Jennifer. (2022). “The digital repression of social movements, protest, and activism: A synthetic review”, Science Advances, VOL. 8, NO. 10.
Ekman, mattias & Widholm, Andreas. (2017), “Political Communication in an age of Visual Connectivity: Exploring Instagram Practices among Swedish Politicians”, Northern Lights, Valume 15.
Fuchs, Christian. (2015). “Power in the Age of Social Media”, Heathwood Journal of Critical Theory 1 (1): 1-29.             
Isa, Daud & Himelboim, Itai. (2018), “A social Networks Approach to Online Social Movements: Social Mediators and Mediated Content in #FreeAJStaff Twitter Network”, Social Media+Society. January-March 2018:1-14.
Kaufmann, Mareile & Jeandesboz, Julien. (2017). “Politics and ‘the digital’: From singularity to Specificity”, European Journal of Social Theory, Vol. 20(3) 309–328.
Latisha, asmaak. Shafie, surina. Nayan, and Nazira Osman, (2012). “Constructing identity through Facebook profiles: online identity and visual smression management of university students in Malaysia”, Procedia. Social and behavioral sciences 65: 134-140.
Mirbabaie, Milad. (2021). “The Development of Connective Action during Social Movements on Social Media”, ACM Transactions on Social Computing, Vol. 4, No. 1, Article 3.
Nye, Joseph S. (1990). “Soft Power”, Foreign Policy, No. 80, Twentieth Anniversary (Autumn, 1990), pp. 153-171.
Peter, Nagy. (2010). “Second life, second choice? The effects of virtual identity on consumer behavior. A conceptual framework”, Budapest hangry: Samposioum for young researcher 10: 167-180.
Selvik, Kjetil. (2021). “On digital media in Lebanon's political crisis”, POLICY BRIEF.
Shapiro, Samantha M. (٢٠٠٩). “Revolution, Facebook-Style”. The New York Times. Jan. 22.
Slaughter, Anne-Marie. (2017), “The Chessboard and the Web: Strategies of Connection in a Networked World Hardcover”, Yale University Press, 2017.
Surzhko-Harned, Lena & Zahuranec, Andrew J. (2018), “Framing the revolution: the role of social media in Ukraine's Euromaidan movement”, Published online by Cambridge University Press:  20 November.
Truett Anderson, Walter. (1999), “Communities in a world of open systems”, Future 31 , 1999, 475-463.
Yesbol, Omirzhanov & Birzhankyzy, Alpysbek Moldir (2017), “The Role of Social Network to Strengthening Civil Society”, Saudi Journal of Humanities and Social Sciences, Vol-2, Iss-2(Feb):117-123.