کارگزاران امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه امام باقر(ع)

چکیده

مکتب امنیتی جمهوری اسلامی ایران مبتنی‌بر معیارهای سه‌گانه عزت، حکمت و مصلحت نظام در برگیرنده محورهای پنج‌گانه امنیت پایدار نظام جمهوری اسلامی ایران در دو بعد نرم و سخت است که رهاورد آن تضمین تمامیت ارضی، استقرار و الگو‌سازی شیوه حکومت و انسجام اجتماعی در فرایند تبدیل‌سازی ملت به امت اسلامی است. دراین‌میان، نقش کارگزاران امنیت (رسمی ـ غیررسمی) در مکتب امنیتی براساس راهبردهای حفظ وضع موجود، واقعیت‌های موجود، فرصت‌محوری، دفاع تهاجمی و بازدارندگی در معادله‌سازی تهدید ـ فرصت و مدیریت امنیتی آن مبنای این نوشتار خواهد بود. هدف این مقاله، جانمایی کارگزاران امنیت در لایه‏های حاکمیتی و بیان مأموریت‏ها و وظایف آنان است. پرسش اصلی مقاله آن است که: «جایگاه و کارکرد کارگزاران امنیت در مکتب امنیتی جمهوری اسلامی چیست؟» این مقاله ازنظر روشی و به‌لحاظ ماهیت، کیفی است و به‌لحاظ هدف، کاربردی و ازطریق روش گردآوری اسنادی (تحلیل محتوا) و قضاوت خبرگی (فن دلفی) اقدام به استخراج مدل مفهومی مکتب امنیتی جمهوری اسلامی ایران و جایگاه کارگزاران در دو بعد (رسمی و غیررسمی) نموده  است. براساس روش بیان‌شده، چهار لایه: حکومت، امنیت اجتماعی، مکتب امنیتی نظام و امنیت پایدار ترسیم و برمبنای آن کارگزاران امنیتی در لایه‌های چهارگانه فوق مشخص و تبیین شده‏اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

sThe Position of Security Agents in the Security School of the Islamic Republic of Iran

نویسنده [English]

  • Mahmood Kolahchian
Assistant professor at Imam Bagher (SA) University
چکیده [English]

The Islamic Republic of Iran's security school is based on the three criteria of dignity, wisdom and expediency of the system. It consists of five aspects of sustainable security of the Islamic Republic of Iran categorized into two soft and hard dimensions, which result in guaranteeing territorial integrity, establishing and modeling of good governance and social integration in the process of the transformation of nation to Islamic Ummah. In the meantime, the role of security agents (whether formal or informal) in the security school is based on the  strategies of maintaining the status quo, current realities, opportunity-orientation, offensive defense, and deterrence in threat-opportunity exchange and its security management comprises  the basis of this research. The study is aimed at placing security agents in the governance levels and pointing out their missions and duties. This research mainly involves the question of what the positions and functions of security agents are in the security school of the Islamic Republic of Iran. This is qualitative research in terms of methodology which follows documentary method (content analysis) for data collection and expert judgment (Delphi technique) to design the conceptual model of security school of the Islamic Republic of Iran and identify the position of security agents in two formal and informal dimensions. Based on the method of this research, four layers including governance, social security, security system of the state and sustainable security are designed according to which the position of security agents are identified and explained.

کلیدواژه‌ها [English]

  • security school
  • sustainable security
  • security agents
  • formal and informal agents
ـ آزاد ارمکی، تقی (1389)، نظریه‌های جامعه‌شناسی، چاپ ششم، تهران: انتشارات سروش.
ـ ازغندی، علی‌رضا (1383)، سازه‌گرایی: چارچوبی تئوریک برای فهم سیاست خارجی ج.ا.ا»، دانشنامه حقوق و سیاست، سال اول ، ش1.
ـ افتخاری، اصغر و قدرت‌آبادی علی‌رضا (1395)، سازمان‏های اطلاعاتی و افکار عمومی؛ راهبردی برای امنیت‏سازی، فصلنامه پژوهش‏های حفاظتی ـ امنیتی‏، سال پنجم، ش 19: 1 ـ 15.
ـ امیرخانی، کاوه (1390)، مکتب امنیتی امام خمینی(ره)، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال چهاردهم، شماره چهارم، ش مسلسل 54:. 79 ـ 104.
ـ بهنام، علی (1389)، موضوع امنیت در نگاه امام خمینی(ره)، تهران: بی‌نا.
ـ بوزان، باری (1378)، مردم، دولت‌ها و هراس، تهران: ترجمه و انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
ـ بوزان، باری و همکاران (1386)، چارچوبی تازه برای تحلیل امنیت، ترجمه علی‌رضا طیب، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
ـ بیطرف، سیدعطاالله (1389)، مدل‌سازی مبتنی‌بر نظریه در علوم اجتماعی و کاربرد آن، اصفهان: دانشگاه صنعتی اصفهان.
ـ پیرسون، کریستوفر (1384)، معنای مدرنیت، گفتگوی کریستوفر پیرسون با آنتونی گیدنز، ترجمه علی­اصغر سعیدی، تهران: انتشارات کویر.
ـ تجری، اصغر و همکاران (1393)، منشأ امنیت اجتماعی ازمنظر قران کریم، فصلنامه مطالعات تفسیری، سال پنجم، ش 19: 141 ـ 154.
ـ جمعی از  نویسندگان (1393)، امنیت در قرآن و سنت، قم: انتشارات زمزم هدایت.
ـ خسروی، علی‌رضا (1391)، مکتب امنیتی امام خمینی(ره): مبادی و مبانی فرانظری و نظری امنیت در گفتمان انقلاب اسلامی، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
ـ خمینی (امام)، روح‌الله (1378)، صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
ـ دری نجف‌آبادی، قربانعلی (1381)، حکومت علوی، هدف‌ها و مسئولیت‏ها، تهران: دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری.
ـ ریتزر، جورج (1377)، نظریه­های جامعه­شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
ـ صابردوست، مهناز (1390)، تحلیل سیاست خارجی ایران در حوزه مسائل هسته‌ای براساس چارچوب ساختار ـ کارگزار1380 ـ 1390، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم اقتصادی و اداری.
ـ فوزی، یحیی (1379)، امام خمینی و هویت ملی در ایران، فصلنامه مطالعات ملی، سال اول، ش 4: 61 ـ 86.
ـ فینی‌زاده بیدگلی، جعفر؛ خادم‌دقیق، امیرهوشنگ و شفیعی‌نیا، محمدشفیع (1395)، بررسی ویژگی‌های امنیتی‌شدن یک پدیده در جمهوری اسلامی ایران، فصلنامهپژوهش‌هایحفاظتی ـ امنیتی، سال پنجم، ش 17: 111 ـ 138.
ـ قاضی‌زاده، کاظم (1383)، حکومت‌نامه علی (علیه‌السلام)، ج 1، قم: دفتر نشر معارف.
ـ قنبرلو، عبداله (1387)، بررسی رویکردهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران ازمنظر مسئله کارگزار ـ ساختار، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال11، ش 2، شماره مسلسل 40: 349 ـ 376.
ـ قیصری، نورالله و حسینی، سیدمهدی (1392)، ابعاد و شاخص‌های امنیت پایدار: مبتنی‌بر مدل مهندسی همگرایی ملی، فصلنامه آفاق امنیت، سال پنجم، ش 20:71 ـ 108.
ـ کرایب، یان (1378): نظریه­های مدرن در جامعه­شناسی، ترجمه محبوبه مهاجر، تهران: انتشارات سروش.
ـ کسل، فیلیپ (1383)، چکیده آثار آنتونی گیدنز، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: انتشارات ققنوس.
ـ لک‌زایی، شریف (1385)، بررسی تطبیقی نظریه‌های ولایت‌فقیه، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
ـ لک‌زایی، نجف (1390)، مکتب سیاسی اسلام: ضرورت و چیستی نظام سیاسی اسلامی (مصاحبه)، مجله سوره، ش2: 107 ـ 11.
ـ لک‌زایی، نجف (1390)، فقه و امنیت، فصلنامه فقه، ش70: 45 - 86.
ـ نویدنیا، منیژه (1388)، امنیت اجتماعی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.