هویت‌خواهی و منازعه قومی (ارائه چارچوبی تحلیلی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جامعه‌شناسی فرهنگی دانشگاه علامه طباطبائی

2 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

هویت قومی به‌عنوان یک فرایند ذهنی و روانی میان اقوام مختلف فی‌نفسه پدیده‌ای امنیتی نیست که نیازمند بررسی دقیق آن در دایره موضوعات امنیتی باشد، بلکه اگر بنابر دلایل مختلفی این پدیده سیاسی شده و با نوعی فرایند هویت‌خواهی قومی همراه گردد، پیامدهای سیاسی و امنیتی مهمی را درپی خواهد داشت. این مقاله بسترها و علل  فرایند سیاسی‌شدن قومیت را مطرح کرده است. سپس زمینه‌های ساختاری و عوامل کارگزاری‌ای را بیان می‌کند که موجب شکل‌گیری هویت‌خواهی میان قومیت‌ها شده است و درنهایت پیامدهای مهم این پدیده و ارتباط آنها با منازعه قومی و بروز چالش‌‌‌های امنیتی را مورد تجزیه‌وتحلیل قرار داده و  مدلی برای تحلیل مسائل قومی ارائه خواهد کرد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identification Quest and Ethnic Conflicts (Designing an Analytical Framework)

نویسندگان [English]

  • Abotrab Talebi 1
  • ali karimzadeh 2
1 Associate professor of cultural sociology at Allameh Tabatabaei University
2 PhD candidate of cultural sociology, Allameh Tabatabaei University
چکیده [English]

Ethnic identity, as psychological and mental processes among various ethnic groups, is not a security phenomenon to require careful examination of the security issues. Rather, when it is politicized and is accompanied by a kind of ethnic identity process due to any causes, it turns into an important political issue imposing security implications. This study deals with the context and causes of ethnicity as political process. Then the study identifies the structural and factors leading to the formation of identity among the ethnic groups. It ultimately analyzes the significant consequences of this issue and its relationship with ethnic conflicts and the arousal of security challenges, and designs a model for analyzing ethnic problems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • identity
  • ethnic conflict
  • politicalization of ethnicity
ـ احمدی، حمید (1383). ایران: هویت ملیت و قومیت، تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
ـ اسمیت، آنتونی، دی (1383). ناسیونالیسم: نظریه، ایدئولوژی، تاریخ، ترجمه منصور انصاری، تهران: مؤسسه مطالعات ملی.
ـ اسمیت، آنتونی (1378). منابع قومی ناسیونالیزم، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال اول، پیش‌شماره اول.
ـ افتخاری، اصغر (1385). کالبدشکافی تهدید، تهران: دانشگاه جامع امام حسین(ع).
ـ اوزکریملی، اوموت (1383). نظریه‌های ناسیونالیسم، ترجمه محمدعلی قاسمی، تهران: نشر تمدن ایرانی.
ـ بیرو، آلن (1380). فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، تهران: کیهان.
ـ پاک‌سرشت، سلیمان (1387). بررسی‌ تطبیقی‌ ـ کمی عوامل مؤثر بر بروز تضادهای قومی در جوامع چندقومی‌ جهان بین سال‌های ١٩٨٠ تا ١٩٩٩، پایان‌نامه دکترای جامعه‌شناسی سیاسی، دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه تربیت مدرس.
ـ تنهایی، حسین (1390)، بازشناسی تحلیلی نظریه‌های مدرن جامعه‌شناسی در مدرنتیه میانی: بنیان‌گذاران، تهران:‌ نشرعلم.
ـ جنکینز، ریچارد (1381). هویت اجتماعی، ترجمه تورج یاراحمدی، تهران: نشر و پژوهش‌ شیرازه‌.
ـ دشتی، تقی (1390). بررسی حقوق اقلیت‌‌های‌ قومی در حقوق اساسی جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ در پرتو اسلام‌ و حقوق‌ بشر.
ـ دلاوری، ابوالفضل (1383). تحول منازعه سیاسی داخلی؛ از "عصر دولت ـ ملت" تا "عصر جهانی شدن"، پژوهش حقوق عمومی، شماره 12.
ـ دوران، بهزاد (1385). هویت اجتماعی، فاز اول، تهران: پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی ‌جهاد دانشگاهی.
ـ دیلینی، تیم (1389). نظریه‌‌های کلاسیک جامعه‌شناسی، چاپ چهارم، ترجمه بهرنگ صدیقی و وحید طلوعی، تهران: نشر نی.
ـ زندی، ابراهیم (1380). بحران قومی و وحدت ملی: الگوی سیاست قومی در ج.ا.ا. ، فصلنامه فرهنگ اندیشه، سال اول، شماره سوم و چهارم.
ـ صالحی امیری، سیدرضا (1385). مدیریت منازعات قومی در ایران، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.
ـ طالبی، ابوتراب و عیوضی،‌ یاور (1392). هویت‌طلبی قومی در فضای مجازی، ‌برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، شماره 16.
ـ عالمی، مسعود (1380). مطالعه برجستگی‌های هویت در ایران، مطالعه موردی عرب‌های خوزستان، رساله کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی.
ـ عبداله‌خانی، علی (1385). نظریه‌های امنیت، تهران: ابرار معاصر.
ـ عبدالهی، محمد (1380). تنوع قومی در ایران چالش‌ها و فرصت‌ها (بخش دوم)، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 8.
ـ علیزاده، حسن (1381). فرهنگ خاص علوم سیاسی، تهران: روزنه.
ـ فراهانی، عاطفه (1386). مطالعات قومی: مفاهیم و نظریه‌ها، پژوهشنامه تنوع‌ فرهنگی‌ و همبستگی ملی. گروه پژوهش‌های فرهنگی و اجتماعی، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، شماره 8.
ـ کاویانی‌راد،‌ مراد (1380). بررسی نقش هویت قومی در اتحاد ملی: مطالعة موردی قوم بلوچ، پایان‌نامة کارشناسی ارشد،‌ دانشکدة علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس.
ـ کوئن، بروس (1372). مبانی جامعه‌شناسی، ترجمه و اقتباس: غلامعباس توسلی و رضا فاضل، تهران: سمت.
ـ کوردل، کارل و استفان، ولف (1393). منازعه قومی، ترجمه عبداله رمضان‌زاده، تهران:‌ فرهنگ سیاسی.
ـ گر، تد رابرت (1377). چرا انسان‌ها شورش می‌کنند، ترجمه علی مرشدی‌زاد، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
ـ گل‌محمدی، احمد (1379). بحران هویت، فصلنامه مطالعات ملی، سال سوم شماره دهم.
ـ گل‌محمدی، احمد (1381). جهانی‌شدن فرهنگ و هویت، تهران: نشر نی.
ـ گودرزی حسین (1385). مفاهیم بنیادین در مطالعات قومی، تهران: مؤسسه مطالعات ملی.
ـ گیدنز، (1378). تجدد و تشخص، ترجمه ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.
ـ ماتیل، الکساندر و دیگران (1383). دایره‌المعارف ناسیونالیسم، جلد سوم، ترجمه کامران خانی و محبوبه مهاجر، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
ـ مرشدی‌زاد، علی (1379). بقا یا زوال قومیت‌ها در عصر جهانی‌شدن،  فصلنامة مطالعات ملی، سال دوم، شمارة 6.
ـ مقصودی، مجتبی (1380). تحولات قومی در ایران «علل و زمینه‌ها»، تهران: مؤسسه مطالعات ملی.
ـ نواح، عبدالرضا و تقوی‌نسب، سیدمجتبی (1386). بررسی عوامل مؤثر بر تشدید هویت قومی اعراب خوزستان، به‌عنوان یکی از عوامل مؤثر بر چالش‌های استان خوزستان، مطالعة موردی اعراب شهرنشین استان خوزستان، اهواز: دانشگاه شهید چمران.
ـ وبر، ماکس (1374). اقتصاد و جامعه، ترجمه عباس منوچهری و دیگران، تهران: مولی.
ـ وبر، ماکس (1384). دین، قدرت و جامعه، ترجمه احمد تدین، تهران: هرمس.
ـ یوسفی، علی (1380). روابط بین‌قومی و تأثیر آن بر هویت ملی در ایران، تحلیلی ثانویه بر داده‌های یک پیمایش ملی، فصلنامة مطالعات ملی، سال دوم، شمارة 8.
ـ یوسفی، علی (1383). هویت قومی و رابطة آن با هویت جامعه‌ای، تهران: معاونت امور اجتماعی وزارت کشور.
- State, j.S and Burke, p.j. (2003) Asociological approach to self and identity In handbook of self and Identity.
- Stryker and serpe, R.T. (1994) Identity salince and psychological centrality: Equivalent, overlapping,or complementary concepts? Social psychology Quarterly.
- kawazawa, S. (2006). Multiple and mental health in cross culture prespective: the elderly in the united states and japan. Jornal of health and social behavior.  Sociometry.
- Festinger, L. (1954). A theory of social comparision process. Human Relations.
- Alexander, C.N. and Lauderdale, P. (1977) Situated identity and social influence.
- Oberschal. A. (1993). Social movement, Idology, Interst and Identify, Now Brunswick: Tran Saction,
- Owens,T.j, robinson, D.T., and smith-Lovin, l. (2010). Three faces of Identity. Annuel review of sociology. 
- Turner, Janathan H (2003). The Structure of Sociological Theory, California: Thomson, Wadsworth.
- Renée de Nevers, "Democratization and ethnic conflict". Survival, 1993, vol. 35, N 2.
- Yurij Matsievsky.Ethnic Conflicts: Typology Causes and Forms of  Manifeststations. Haykobi ЗАПИСКИ. Том 18. Політичні науки.
- Woodward kath, (2000). Qusetionining Identity: Gender, Class, Nation, london, Routledge, The Open University.