نقش راهبردی شاخص‌های امنیت اقتصادی در تقویت امنیت ملی کشور (مطالعه موردی: نقش مرزبان اقتصادی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای روابط بین‌الملل، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب

2 استادیار گروه اقتصاد ، دانشکده اقتصاد و حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب

3 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب

چکیده

با پایان‌گرفتن دورة جنگ سرد و کاهش نسبی درجۀ اهمیت جنبه‌های نظامی امنیت ملی و افزایش اهمیت جنبه‌های دیگر، به‌خصوص بُعد اقتصادی، امنیت ملی، نمودِ آشکارتری یافت. درحالی‌که در گذشته قدرت اقتصادی فقط به‌عنوان مبنایی برای تقویت قدرت نظامی محسوب می‌شد، امروزه بُعد اقتصادی امنیت ملی به‌تدریج به‌عنوان نقطه مرکزی امنیت ملی درآمده است. بُعد اقتصادی امنیت ملی که به امنیت اقتصادی مشهور است یکی از وجوه اصلی امنیت ملی محسوب می‌شود. اصولاً امنیت اقتصادی، حمایت از منافع اقتصادی یک کشور برای مانع‌شدن از اقدامات، فعالیت‌ها و حوادث تهدیدکننده این منافع است. گمرک به‌عنوان مرزبان اقتصادی کشور یکی از سازمان‌هایی است که نقش بسزایی در حفاظت و امنیت اقتصادی کشور ایفا می‌کند. تعیین میزان نقش گمرک بر ابعاد امنیت اقتصادی و به‌خصوص مقاوم‌سازی اقتصاد کشور و اینکه چگونه گمرک می‌تواند درجهت بهبود شاخص‌های امنیت اقتصادی مؤثر واقع شود، چرایی این مطالعه است. به‌این‌ترتیب، براساس نظرات نخبگان فعال در سازمان گمرک و حوزه تجارت به  شناسایی شاخص‌های امنیت اقتصادی پرداخته شد. برای تکمیل و تحکیم نتایج از الگوهای تصمیم‌گیری چندمعیاره و از روش تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) برای وزن‌دهی و تعیین درجه اهمیت هریک از شاخص‌های امنیت اقتصادی، استفاده شد. نتایج، نشان داد که از دید خبرگان و فعالان در حوزه تجارت و گمرک، مهم‌ترین شاخص امنیت اقتصادی، تولید ناخالص داخلی است. ضرورت توجه به معیارهای اقتصاد مقاومتی، استفاده از سامانه‌های الکترونیکی بومی، شفافیت و تسهیل رویه‌های گمرکی به‌ویژه برای صادرکنندگان در کنار سایر عوامل می‌تواند درجهت ارتقای امنیت اقتصادی کشور مؤثر واقع شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The strategic role of economic security indicators in strengthening the country's national security (case study: the role of the economic border guard of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • mohsen azizi 1
  • mohammad khezri 2
  • Reza Kaviani 3
  • Hassan Khodaverdi 3
1 PhD in international relations, Faculty of Law and Political Science, Islamic Azad University of Southern Tehran
2 assistant professor at Department of Economics, Faculty of Economics and Accounting, Islamic Azad University of Southern Tehran
3 Assistant professor of political science, Faculty of Law and Political Science, Islamic Azad University of Tehran South
چکیده [English]

during the cold war period and the relative decrease of the importance of the military aspects of national security and the importance of other aspects , especially economic , national security , the national security was increased . while economic power was considered only as a basis for strengthening military power , the economic dimension of national security has now become a central point of national security . the economic dimension of national security , known as economic security , is one of the main aspects of national security . in principle , economic security is the protection of economic interests of a country to prevent its actions , activities and threatening events . customs as the economic border guard of the country is one of the organizations that play a significant role in the protection and security of the country . determining the amount of customs duties on economic security aspects and especially strengthening the economy of the country and how customs can be effective in improving economic security indexes is why this study is . so , based on the opinions of the active elite in the customs organization and the field of commerce , the indicators of economic security were identified . to complete and strengthen the results of multi - criteria decision making models and hierarchical analysis ( ahp ) method for weighting and determining the importance degree of each indicator of economic security , the results showed that from the view of experts and practitioners in the field of commerce and customs , the most important indicator of economic security is gdp . the necessity of paying attention to the measures of resistive economy , the use of indigenous electronic systems , transparency and facilitating customs procedures , especially for exporters with other factors can be effective in improving the economic security of the country .

کلیدواژه‌ها [English]

  • economic security
  • border guard
  • resistive economy
  • commodity smuggling
  • foreign trade

مراجع

ـ امام خامنه­ای(مدظلّه) (1396)، بیانات در جمع دانش‌آموختگان دانشگاه­های افسری ارتش، 3/8/1396.
ـ افتخاری، اصغر (1380)، ساخت دولتی امنیت ملی، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال چهارم، شماره 3: 279 ـ 257.
ـ باقری چوکامی، سیامک (1393)، ارزش ضدامنیتی جریان‌سازی افراط و تکفیر باتأکیدبر تئوری جنگ تمدن‌ها، فصلنامه پژوهش‌های حفاظتی ـ امنیتی دانشگاه جامع امام حسین(علیه السلام)، سال سوم، شماره 11 پاییز 1393: 29 ـ 61.
ـ برومند، شهزاد (1387)، امنیت اقتصادی در ایران و چند کشور منتخب، تهران: مرکز پژوهش‌ها مجلس شورای اسلامی.
ـ جعفری صمیمی، احمد و اختیاری، شهرام (1388)، تأثیر امنیت اقتصادی بر فرایند رشد اقتصادی در کشورهای عضو کنفرانس اسلامی باتأکیدبر ایران،فصلنامه اقتصاد مالی، دوره 2، شماره 3: 91 ـ 70.
ـ جهانگیری، ساناز و حیدری، محمود (1394)، بررسی نقش گمرک الکترونیکی بر تسهیل صادرات از دیدگاه کارشناسان و صادرکنندگان در استان آذربایجان غربی، فصلنامه تبلیغات و بازاریابی، شماره 1: 110 ـ 103.
ـ دانشفر، محمدحسین؛ مقدم، محمدرضا؛ سیف، اله‌مراد؛ مبینی دهکردی، علی و اصولی، علی (1396)، بررسی تجارب جهانی در زمینه مقاوم‎سازی اقتصادی در صنعت نفت‌وگاز، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، سال 20، شماره 74: 90 ـ 63.
ـ رفعتی، محمدرضا (۱۳۷۷)، قاچاق کالا، نشریه بررسی‌های بازرگانی، شماره ۱۳۵.
ـ رودری، سهیل و قاسمی، حمیدرضا (1396)، نقش صادرات غیرنفتی در تحقق اقتصاد مقاومتی در چارچوب برنامه ششم توسعه، دبیرخانه کمیسیون‌های تخصصی مجامع و شوراهای اتاق ایران، کمیسیون توسعه صادرات.
ـ سالواتوره، دومنیک (1393)، تئوری و مسائل اقتصاد بین‌الملل، ترجمه حسن گلریز و  هدایت ایران‌برور، تهران: نشر نی.
ـ ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز (1396)، سالنامه آماری ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز.
ـ سویزی، محسن و محمدی، فریبرز (1390)، نقش سرمایه اجتماعی در تأمین امنیت سرمایه‌گذاری، فصلنامه سیاست‌گذاری، سال دوم، شماره سوم: 146 ـ 119.
ـ سیف، اله‌مراد (1389)، مفهو م‌شناسی امنیت اقتصادی، فصلنامه آفاق امنیت، سال 3، شماره 9: 35 ـ 7.
ـ صیادزاده، علی؛ فرجام‌نیا، ایمان؛ حجاریان، عفیفه و طاهری، بهمن (1392)، تأثیر کسری بودجه بر امنیت اقتصادی ایران، فصلنامه مطالعات راهبری، شماره 60: 123 ـ 91.
ـ طباطبایی، علی و ثابتی، عباس (1389)، سازمان جهانی گمرک با رویکرد بررسی موانع پیش روی گمرک جمهوری اسلامی ایران در این سازمان، فصلنامه مطالعات روابط بین‌الملل، دوره 3، شماره 13: 166 ـ 125.
ـ فینی‌زاده بیگدلی، جعفر و همکاران (1395)، بررسی ویژگی‌های امنیتی‌شدن یک پدیده (موضوع)  در جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه پژوهش‌های حفاظتی ـ امنیتی دانشگاه جامع امام حسین(علیه السلام)، سال پنجم، شماره 17: 138 ـ 111.
ـ قاسمی، فرهاد (1390)،نظریه‌های روابط بین‌الملل و مطالعات منطقه‌ای، تهران: نشر میزان.
ـ گمرک جمهوری اسلامی ایران (1396) نشریه تخصصی گمرک، شماره 711: 36 ـ 1.
ـ گمرک جمهوری اسلامی ایران (1396)، نشریه تخصصی گمرک، شماره 823: 24 ـ 1.
ـ ماندل، رابرت، (1387)، چهره متغیر امنیت ملی، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
ـ محمدی، افشین (۱۳۷۷)، برآورد آثار اقتصادی فرار از مالیات در ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
ـ معاونت طرح و برنامه گمرک (۱۳۸۱)، بررسی پدیده قاچاق کالا و راهکارهایی برای مبارزه با آن، معاونت طرح و برنامه گمرک.
ـ معمارنژاد، عباس؛ شیری، بهزاد و کاخکی، حسن (1392)، نظام گمرکی و ضرورت های تحول آن: مبانی، برنامه ها و اقدامات انجام‌شده، سیاست‌های مالی و اقتصادی، سال 1، شماره 2: 142 ـ 121.
ـ موسوی زنور، موسی (1393)، رابطۀ امنیت ملی و تجارت بین‌الملل مطالعۀ موردی، امنیت اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در پرتو تجارت بین‌الملل، مطالعات راهبردی و سیاست‌گذاری عمومی، دوره 5، شماره 14: 142 ـ 109.
ـ نبوی، سید مرتضی و همکاران (1397)، الگوی راهبردی اقتدار اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در چارچوب سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، فصلنامه امنیت ملی،  دوره 28، شماره 28: 70 ـ 41.
ـ نورمحمدی، خسرو (1383)، بررسی قاچاق کالا و راهکارهای هدایت فعالیت‌های قاچاق به مسیرهای قانونی و رسمی، تهران: معاونت پژوهشی جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران.
ـ نوری، جعفر (۱۳۸۳)، پیامدهای اقتصادی و راهکارهای کنترل پدیده قاچاق، تعزیرات حکومتی.
ـ نهاوندیان، محمد (۱۳۷۷)، آثار قاچاق در اقتصاد کشور، نشریه گام چهارم، شماره اول.
ـ وایلد، دیوید؛ هیویت، تام و جانسون، هیزل (1377)، صنعتی‌شدن و توسعه، ترجمه طاهره قادری، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
ـ وطن‌پور، علی‌رضا (1387)، قاچاق کالا و تأثیر آن بر امنیت اقتصادی کشور، فصلنامه کارآگاه، دور دوم، شماره سوم: 93 ـ 69.
ـ وفادار، علی‌رضا و بوداغی، حسین (1394)، بررسی رابطه بین تسهیل تجارت خارجی با میزان شفافیت قوانین و مقررات صادرات و واردات و قانون امور گمرکی، دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت در قرن 21، تبریز.
ـ همدمی خطبه‌‌سرا، ابوالفضل (1387)، فساد مالی: علل، زمینه‌ها و راهبردهای مبارزه با آن، چاپ دوم، ‏تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- Afanasieva, V., Ivanov, L., & Yanushkevych, D. (2017). Modern Approaches to Risk Management and Their Use in Customs. Траектория науки, 3 (4).
- Alesina, A., & Perotti, R. (1996). Income distribution, political instability, and investment. European economic review, 40(6), 1203-1228.
- Brunetti, A., Kisunko, G., & Weder, B. (1998). Credibility of rules and economic growth: Evidence from a worldwide survey of the private sector. The World Bank Economic Review, 12(3), 353-384.
- Cantens, T., & Raballand, G. (2017). Cross-Border Trade, Insecurity and the Role of Customs:Some Lessons from Six Field Studies in (Post-) Conflict Regions.
- Jones, V. C., & Rosenblum, M. R. (2013). US Customs and Border Protection: Trade facilitation, enforcement, and security.
- Mafurutu, R. (2015). A study to clarify the role of customs risk management in facilitating cross-border trade at the Beit-Bridge border post: a case of the Zimbabwe Revenue Authority from 2001 to 2014 (Doctoral dissertation, University of Cape Town).
- Mashiri, E. Sebele-Mpofu, F. Y.(2015), Illicit trade, economic growth and the role of Customs: a literature review, International Network of Customs Universities, Vol. 9 Available at: http://worldcustomsjournal.org/Archives/Volume 9, Number 2 (Sep 2015)/1784 01 WCJ v9n2 Mashiri & Sebele.pdf
- Poirson, M. H. (1998). Economic security, private investment, and growth in developing countries. International Monetary Fund.
- Salajeghe, S. (2016). Role of Modern Technologies monitoring the import and export of articles in preventing the customs offenses. International Journal of Humanities and Cultural Studies (IJHCS) ISSN 2356-5926, 1(1), 489-495.
- Świerczyńska, J. (2016). The reduction of barriers in customs as one of the measures taken by the customs service in the proces of ensuring security and safety of trade. Studia Ekonomiczne, 266, 212-222.
- Tefera, M. (2016). The Challenges of Customs in Export Trade Facilitation: The Case of Ethiopian Revenues and Customs Authority Dire Dawa Branch Office (Doctoral dissertation, Addis Ababa University).
- Udovič,Boštjan,(2006) “ Economic Security: Large and Small States in Enlarged European Union”, University of Ljubljana, Faculty of Social Sciences, Centre of International Relations. Available at: http: //www. ceeisaconf. ut. ee/orb. aw/class=file/action=preview/ id=164145/Udovic.doc
- UNCTAD. (2006). ICT Solvetions to Facilitate Trade at Border Crossings and in Ports. United Nations Conference Trade and Development, Expert Meeting on ICT Solutions to Facilitate Trade at Border Crossings and in Ports, Geneva, 16-18 October
Wysokińska, Z. (2013). Transition To A Green Economy In The Context Of Selected European And Global Requirements For Sustainable Development. Comparative Economic Research, 16(4), 203-226

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار