واکاوی حق دولتها در تولید و توسعة تسلیحات نظامی از منظر حقوق بین الملل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار حقوق بین الملل

2 دانشجوی دکتری حقوق بین‌الملل عمومی

چکیده

موضوع خلع سلاح و کنترل تسلیحات، از مسائلی است که در دو قرن اخیر به‌ویژه پس از جنگ جهانی دوم، در سه سطح سلاح‌های هسته‌ای، شیمیایی و بیولوژیک و از سوی سازمان ملل متحد، دو کشور امریکا و شوروی و سایر کشورها و سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی بررسی شده است. با این وصف، هنوز جامعة بشری به تمام اهداف مقرر در حوزة خلع سلاح و کنترل تسلیحات نرسیده است. این در حالی است که براساس نظریة کاربرد تسلیحات، ممنوعیت‌ها و محدودیت‌هایی در تولید و توسعة تسلیحات نامتعارف، تسلیحات متعارف و تجارت حاصل از آنها و همچنین تسلیحات جدید ایجاد شده است. لذا این سؤال مطرح می‌شود که چه محدودیت‌هایی بر حق تولید و توسعة تسلیحات نظامی اعم از نامتعارف و متعارف در پرتو معاهدات مربوط به خلع تسلیحات و کنترل آنها شکل گرفته است. در این نوشتار که به شیوة کتابخانه‌ای-اسنادی صورت گرفته، ضمن انتخاب نظریة کاربرد تسلیحات و پس از بررسی ممنوعیت‌ها و محدودیت‌های مورد اشاره در حوزة تسلیحات، به این امر پرداخته شده است که دولت‌ها به بهانة صیانت از موجودیت خود و با استناد به ابزار دفاع مشروع و بازدارندگی، دربارة تولید و توسعة تسلیحات مبسوط‌الید نیستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing the right of states to produce and develop military weapons from the perspective of international law

نویسندگان [English]

  • hossein sharifi taraz kuhi 1
  • hadi goodarzi rauf 2
1 Associate Professor of International Law
2 PhD student in International Law
چکیده [English]

The issue of disarmament and arms control has been one of the issues that have emerged in the last two centuries, especially after World War II, at the three levels of nuclear, chemical and biological weapons, and by the United Nations, the US and the Soviet Union, and other regional and regional organizations, and International has been reviewed. However, human society has not yet achieved all the goals set out in the area of ​​disarmament and arms control. However, it is based on the theory of the use of weapons, bans and restrictions on the production and development of non-conventional weapons, conventional weapons, and trade in their weapons, as well as new weapons. The question therefore arises as to what restrictions have been placed on the right to produce and develop conventional and unconventional military weapons in the light of treaties on arms disarmament and their control. In this documentary-library style, while choosing the theory of weapons use and examining the prohibitions and restrictions cited in the field of weapons, it has been addressed that governments are protecting their very existence by relying on defense tools. Legitimacy and deterrence are not about producing and developing comprehensive weapons.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Disarmament
  • Arms Control
  • Treaties
  • Deterrence Doctrine
  • Conventional and Unusual Weapons
اردلان، اسعد (زمستان 1389). «سلاح‌های شیمیایی و حقوق بین‌الملل»، فصلنامة سیاست خارجی، س 24، ش 4، تهران، وزارت امور خارجه.
ازغندی، علی‌رضا و جلیل روشن‌دل (1386). مسائل نظامی و استراتژیک معاصر، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
فن تیگرشتروم، باربارا (1386). امنیت انسانی و حقوق بین‌الملل، ترجمة اردشیر امیرارجمند، مجد.
بزرگ‌مهری، مجید (1386). تاریخ روابط ‌بین‌الملل (1870-1945)، تهران، سمت.
بلوجی، حیدرعلی (1382). «جایگاه خلع سلاح و کنترل تسلیحات در تئوری‌های روابط بین‌الملل»، فصلنامة سیاست خارجی، س 17، ش 1.
تدینی، عباس و مصطفی کازرونی (1394). «مسئولیت بین‌المللی دولت‌های ارسال‌کنندة تسلیحات به گروه‌های تروریستی در سوریه»، فصلنامة راهبرد، س 24، ش 77.
جمشیدی، محمدحسین (1389). مبانی اندیشة نظامی در اسلام، تهران، مؤسسة چاپ و انتشارات دانشگاه جامع امام حسین(ع).
حبیب‌اللهی، مهدی (1383). «نقدی بر دیدگاه طردکنندگان دکترین بازدارندگی؛ نظریة بازدارندگی هسته‌ای از تئوری تا عمل»، مجلة راهبرد.
دبیری‌مهر، امیر، تئوریهای روابط بین‌الملل، به نقل از: سایت باشگاه اندیشه به
سرتیپی، حسین (1391). حقوق امنیت هسته‌ای از دیدگاه حقوق بین‌الملل، دانشگاه پیام نور.
سلیمان‌زاده، احمدرضا (1393). سلاحهای کشتار جمعی، پژوهشکدة باقرالعلوم.
شافع، میرشهبیز (1377). مجلة دانشکدة حقوق و علوم سیاسی (دانشگاه تهران)، ش 41.
شریعت‌زاده، امید (1389). طرح ابتکار امنیت تکثیر سلاحهای کشتار جمعی در حقوق بین‌الملل، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
شفیعی، نوذر و زهرا دولت‌خواه (1392). «تبیین عوامل مؤثر در شکل‌گیری معاهدة تجارت تسلیحات»، مجلة راهبرد.
ضیایی بیگدلی، محمدرضا (1386). حقوق بین‌الملل عمومی، انتشارات گنج دانش.
ظریف، محمدجواد و محمد‌کاظم سجادپور (1391). دیپلماسی چندجانبه، تهران، وزارت امور خارجه.
عسکرخانی، ابومحمد (1377). «سیری در نظریه‌های بازدارندگی، خلع سلاح و کنترل تسلیحات»، فصلنامة سیاست دفاعی، ش 2.
غریب‌آبادی، کاظم (1381). «آشنایی با معاهدات خلع سلاح و کنترل تسلیحات»، تهران، انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
قاسم‌پور انارکی, نوید (1394). سلاح‌های کشتار جمعی.
قـاسمی، فـرهاد (1386). دیپلماسی و روابـط بین‌المـلل، تهران، نشر میـزان.
کریمی صالح، ابراهیم (1390). کنوانسیون مهمات خوشه‌ای و چالش‌های امنیتی پیش روی جمهوری اسلامی ایران از دیدگاه حقوق بین‌الملل خلع سلاح، دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
کنعانی، محمدطاهر (1383). حقوق بشردوستانة بین‌المللی، قبلة اول.
لسانی، سیدحسام‌الدین (1395). «تعهد دولت‌ها مبنی بر بازبینی حقوقی تسلیحات جدید در حقوق بین‌الملل»، فصلنامة مطالعات حقوق عمومی.
مختاری امین، مرتضی (1378). «بنیادهای حقوقی خلع سلاح»، فصلنامة سیاست خارجی، ش 2.
ممتاز، جمشید، حقوق بین‌الملل سلاحهای کشتار جمعی، ترجمه و تحقیق امیرحسین رنجبریان، تهران، نشر دادگستر.
شبهان، میشل (1378). کنترل تسلیحات و خلع سلاح، تهران، پژوهشکدة مطالعات راهبردی، دسترس در: http://bashgah.net/modules.php?name=News&file=article&sid= .
نقیب‌زاده، احمد (1383). تاریخ دیپلماسی و روابط بین‌الملل؛ از پیمان وستفالی تا امروز، تهران، نشر قوم.
هالستی، کی. جی. (1373). مبانی تحلیل سیاست بین‌الملل، وزارت امور خارجه، مؤسسة چاپ و انتشارات.