صدور ‌اندیشة انقلاب؛ تأثیر انقلاب اسلامی و امام خمینی(ره) بر مفهوم حکومت مطلوب در‌ اندیشة سیاسی راشد الغنوشی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد علوم سیاسی دانشگاه امام صادق (ع)

2 پژوهشگر دانشگاه جامع امام حسین(ع)و دانشجوی دکتری اندیشة سیاسی پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی

چکیده

ظهور پدیدة اسلام‌گرایی در چند دهة اخیر در واکنش به عقب‌ماندگی جهان اسلام در قیاس با غرب شکل گرفت. در این میان یکی از مهم‌ترین توجهات اسلام‌گرایان، مسئلة حکومت مطلوب و الگوهای نظری و عملی آن است. این دغدغه از زمان پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و استقرار نظام جمهوری اسلامی مبتنی بر‌ اندیشة سیاسی امام خمینی(ره) نمود بارزتری یافته است. یکی از کشورهایی که در آن اسلام‌گرایان، از انقلاب اسلامی و امام خمینی(ره) تأثیر زیادی پذیرفتند، کشور تونس است. در این کشور، جنبش اسلام‌گرای النهضه و رهبر آن، شیخ‌راشد الغنوشی، از دهة شصت میلادی با دیکتاتوری حاکم در تونس در حال مبارزه بودند که با وقوع انقلاب اسلامی در ایران و آشنایی غنوشی با‌ اندیشه‌های امام خمینی(ره)، روند جدیدی در‌ اندیشه و عمل سیاسی جریان النهضه و رهبری آن در باب حکومت مطلوب به وجود آمد. باتوجه‌به اهمیت موضوع، این مقاله به این پرسش می‌پردازد که مفهوم حکومت مطلوب در ‌اندیشة سیاسی راشد الغنوشی، کدامین تأثیرات را از انقلاب اسلامی ایران و امام خمینی(ره) پذیرفته است؟ مقاله به‌منظور پاسخ‌گویی به این پرسش، از نظریه پخش بهره‌گیری کرده است. یافته‌ها بیانگر آن است که حکومت مطلوب در اندیشة سیاسی غنوشی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و تحت تأثیر اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) دچار تحول مفهومی شده است؛ به‌طوری‌که در دهة شصت و هفتاد میلادی عمدتاً به دنبال مردم‌سالاری مبتنی بر احکام اسلامی است، ولی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، به دنبال اسلام به‌مثابه برنامة مشخص اجتماعی برای حکومت‌داری است. مهم‌ترین تأثیر اندیشة امام خمینی(ره)، ارائة چهارچوبی جدید برای پیگیری مبارزات اجتماعی در تونس براساس آموزه‌های قرآنی است و تأثیر اصلی انقلاب اسلامی ایران بر نهضت اسلامی تونس، آشنایی با ابعاد اجتماعی و سیاسی مبارزه برضد استبداد و استعمار می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Issue of Revolution Thought; Impact of Islamic Revolution and Imam Khomeini on the Concept of Good Governance in Rashid Al-Ghannouchi's Political Thought

نویسندگان [English]

  • jalal derakhsheh 1
  • sadegh zeynali 2
1 Professor of Political Science, Imam Sadegh University
2 PhD student of Political Thought Research Institute of Cultural and Social Studies
چکیده [English]

The emergence of Islamism in the last few decades was shaped by the reaction to the backwardness of the Islamic world compared to the West. One of the most important concerns of Islamists is the question of good governance and its theoretical and practical models. This concern has become more apparent since the victory of the Islamic Revolution in Iran and the establishment of the Islamic Republic's system based on Imam Khomeini's political thought. One of the countries in which the Islamists greatly influenced the Islamic Revolution and Imam Khomeini is Tunisia. In the country, the Islamist movement of Ennahda and its leader, Sheikh Rashid al-Ghannouchi, have been struggling with dictatorship in Tunisia since the 1960s, with the advent of the Islamic Revolution in Iran and a familiarization with the ideas of Imam Khomeini, a new trend in thought. The political action of the Ennahda movement and its leadership in favor of good governance came into being. Given the importance of the subject, this article asks what implications has Rashid al-Ghannouchi's concept of good governance received from the Islamic Revolution of Iran and Imam Khomeini? In order to answer this question, the paper uses broadcast theory. The findings indicate that the desirable government in Ghannouchi's political thought after the victory of the Islamic Revolution in Iran and under the influence of Imam Khomeini's political thought has undergone a conceptual transformation so that in the sixties and seventies it mainly pursued Islamic democracy. However, following the victory of the Islamic Revolution of Iran, it seeks Islam as a distinct social program for governance. The most important influence of Imam Khomeini's thought is to provide a new framework for pursuing social struggles in Tunisia based on Quranic teachings, and the main impact of the Islamic Revolution on the Islamic Movement in Tunisia is to become familiar with the social and political dimensions of the struggle against tyranny and colonialism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Good Governance
  • Rashid al-Ghannouchi
  • Political Thought
  • Islamic Revolution
  • Imam Khomeini
  • Tunisia
  • Democracy
ابراهیم، محمد و دیگران (1385). جنبش اسلامی، ترجمة جواد اصغری، تهران، اندیشه‌سازان نور.
آقابخشی، علی (1389). فرهنگ علوم سیاسی، تهران، انتشارات چاپار.
ارسطو (1364). سیاست، ترجمة حمید عنایت، تهران، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
افلاطون (1368). جمهور، ترجمة فواد روحانی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
ذوالفقاری، محمد (1390). «بازخوانی اسلام سیاسی در تونس»، مجلة پژوهشهای منطقهای، ش 6.
حاتمی، محمدرضا و مرتضی بحرانی (1392). دائرةالمعارف جنبش‌های اسلامی، پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
طاهری، ابوالقاسم (1393). تاریخ اندیشه‌های سیاسی در غرب، تهران، نشر قومس.
طالبان، محمدرضا (1388). روششناسی مطالعات انقلاب با تأکید بر انقلاب اسلامی ایران، تهران، معاونت پژوهشی پژوهشکدة امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی.
عالم، عبدالرحمن (1390). تاریخ فلسفة سیاسی غرب از آغاز تا سده‌های میانه، تهران، انتشارات وزارت امور خارجه.
ــــــــــــــــ (1382). بنیادهای علم سیاست، تهران، نشر نی.
عبادی، محسن و سارا شریعتی مزینانی (1393). «تحولات آرای اخوانی‌ها، از حسن البنا تا راشد الغنوشی»، دوفصلنامة علمی-پژوهشی جستارهای سیاسی معاصر، س 5، ش 2.
عبدالی، زانیار و ایوب خضر سوری (1395). «راشد الغنوشی و مردم‌سالاری دینی»، ماهنامة پژوهش ملل، دورة اول، ش 12.
علیخانی، علی‌اکبر و صابر صدیقی (1382). «اسلام و حکومت در اندیشة راشد الغنوشی»، مطالعات خاورمیانه، ش 33.
غلامیان، مهین (1393). بررسی مقایسه‌ای رویکرد بازرگان و غنوشی به دمکراسی، پایان‌نامة کارشناسی ارشد.
الغنوشی، راشد (2001م). مبادی الحکم و السلطة فی الاسلام، مرکز الجزیرة الدراسات.
ـــــــــــــ (1993م). الحریات العامه فی الدولة الاسلامیه، مرکز دراسات الوحده العربیه، بیروت لبنان.
ــــــــــــــ (1389). «راشد الغنوشی و جنبش اسلامی تونس»، ترجمة مریم حیدری و حسین عباسی، پگاه حوزه، ش 298.
ــــــــــــــ (2012م). الدیمقراطیه و حقوق الانسان فی الاسلام، مرکز الجزیرة للدراسات.
ــــــــــــــ (1369). «امام خمینی(ره) و رهبری نهضت‌‏های اسلامی معاصر جهان»، ترجمة سیدهادی خسروشاهی، دوماهنامة کیهان اندیشه.
فارابی، ابونصر (1361). اندیشه‌های اهل مدینة فاضله، ترجمة سیدجعفر سجادی، تهران، طهوری.
فرمانیان، مهدی (1392). پراکندگی سلفیگری و وهابیت در جهان اسلام، مؤسسة مطالعات بنیان دینی، قم.
قادری، حاتم (1378). ‌اندیشههایی دیگر، تهران، انتشارات بعقه.
قاسمی، بهزاد و مصطفی قاسمی (1395). «خوانشی از اندیشة امام خمینی(ره) و راشد الغنوشی پیرامون اسلام سیاسی»، پژوهش‌نامة انقلاب اسلامی، دورة 6، ش 20.
قلی‌پور، رحمت‌الله (1387). حکمرانی خوب و الگوی مناسب دولت، تهران، مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک، دفتر گسترش تولید علم.
لک‌زایی، نجف، علی‌اکبر علیخانی و همکاران (1390). اندیشة سیاسی متفکران مسلمان، تهران، پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی، ج 6.
مارش و استوکر (1390). روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمة امیرمحمد حاجی‌یوسفی، تهران، انتشارات پژوهشکدة مطالعات راهبردی.
مرکز الاستشارات والبحوث (1388). رویارویی نظام حکومتی و احزاب سیاسی در تونس، ترجمة ابوالفضل تقی‌پور و صغری روستایی، تهران، مؤسسة مطالعات اندیشه‌سازان نور.
موسوی، سیدحسین (1390). تحولات خاورمیانه و دلایل تشدید فشارهای امریکا علیه ایران، بنیاد اندیشة اسلامی.
معین، محمد (1363). فرهنگ فارسی معین، تهران، امیرکبیر.
یوسفی راد، مرتضی (1378). «انواع مدینه‌ها در فلسفة سیاسی خواجه‌نصیرالدین طوسی»، فصلنامة علوم سیاسی، س 2، ش 6، ص 136-159.
افکار نیوز، 4 :2:1391
خبرگزاری تسنیم، 18:8:93