2024-03-29T10:46:29Z
https://ps.ihu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=2200101
فصلنامه آفاق امنیت
2538-1857
2538-1857
1395
9
32
گذار از علوم امنیتی سکولار به نظریه امنیت شریعتمدار
اصغر
افتخاری
ابوالفضل
صدقی
چکیدهاز آنجا که انقلاب اسلامیایران یک انقلاب تمدنساز است و مسیر جدیدی را به طور عام به روی بشریت و به طورخاص پیش روی جهان اسلام گشوده است نیازمند تولید دانش متناسب با ایده و هویت خویش است. علوم امنیتی نیز به عنوان یکی از رشتههای علوم انسانی و یکیاز اجزای مهم این تمدن بزرگ اسلامی، بخشی از نقش راهبردی علوم انسانی را به عهده دارد.سؤال اصلی تحقیق این است که «الگوی تحول علوم امنیتی از سکولار به شریعتمدار چیست؟».هدفاین مقاله ارائه الگوی تحول در علوم امنیتی از سکولار به توحیدی است تا بتوان مؤلفههاو شاخصهای نظریه امنیت شریعتمدار را استخراج و اکتشاف کرد. دستیابی به این هدف نیازمند شناخت علوم انسانی وعلوم امنیتی سکولار است؛ بنابراین در این تحقیقابتدا پیشینه علوم امنیتی بررسی و سپس با استفاده از روش فلسفههای مضاف برآمده ازمبانی انسانشناختی، هستیشناسی، معرفتشناسی و روششناسی فلسفه اسلامی حکمت متعالیهو حکمای متأله، چارچوب نظری الگوی تحول استخراج شد. در ادامه با استفاده از روش دادهبنیاد(نظریه مبنایی)، با 15 نفر از خبرگان تحول در علوم انسانی و علوم امنیتی تا رسیدن بهاشباع نظری مصاحبه نیمهباز انجام گرفت و بعد از کدگذاری باز، محوری و انتخابی، الگویتحول در علوم امنیتی تولید شد. نتایج تحقیق نشان میدهد علومامنیتی نیازمند تحول در چهار محور کلیدی انسانشناسی، هستیشناسی، معرفتشناسی و روششناسیاست. با این تحول نظریه امنیت شریعتمدار با رویکرد اسلامی تولید شد. این نظریه در پاسخبه سطوح امنیت، انواع امنیت، فاعل امنیت، غایت امنیت، منابع امنیت و روش امنیت مؤلفههاو شاخصهای جدیدی را معرفی میکند که به نیازهای امنیتی انسان شریعتمدار پاسخ میگوید.
واژگان کلیدی تحول
علوم امنیتی
غایت امنیت
2016
11
21
5
34
https://ps.ihu.ac.ir/article_200526_b281ce8521007dcbec06880b4251018e.pdf
فصلنامه آفاق امنیت
2538-1857
2538-1857
1395
9
32
مدیریت جهادی و امنیت مردمنهاد در عرصه امنیتی
اسماعیل
احمدی مقدم
مدیریت جهادی مقولهای است کهآثار آن در فرازهایی از انقلاب اسلامی بروز پیدا کرد، ولی مفهوم آن چنانکه درخور اینکلیدواژه باشد، در مجامع علمی مطرح نشده است. یکی از مؤلفههای اصلی مدیریت جهادی کهمورد توافق فعالان این عرصه است، مردممحوری است که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بهعنوان یکی از اولین و مؤثرترین نهادهای انقلابی، با اعتقاد و عمل به آن در روندی تکوینیو رو به رشد توانست از این عامل در جهت ارتقا و تثبیت امنیت مردمنهاد در کردستان بهرهمندشود.امنیت مردمنهاد، به عنوان نمونهای از رویکرد نرمافزاریدر مدیریت جهادی در عرصه امنیتی، بر اصول اساسی بسیج مردم و مشارکت فعال مردم تأکیددارد. این رویکرد گویای جهتگیری فکری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مبتنی بر باور مردمگرایانهو سازگار کردن امنیت مردمنهاد با محیط کردستان است. این مفهوم بیانگر برقراری و تثبیتامنیت برای مردم (مرجع امنیت) از طریق جلب مشارکت مردم (کارگزار امنیت) است. انگیزههایمردمگرایانه، سپاه را متوجه وسیعترین منبع ممکن برای حمایت از انقلاب اسلامی کرد.بر این اساس این نهاد انقلابی معتقد بود که برای مقابله با بحران کردستان باید امنیتمردمنهاد را پیش گرفت. اعتماد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به انرژی مردم به این نهاداجازه داد تا این سیاست را رشد و توسعه دهد و عمل به آن، اتحاد بنیادی مردم در رویاروییبا بحران امنیتی در کردستان را تقویت کرد.برای درک وضعیت فوق، پرسش اصلی حول محور «جایگاه و کارکردمردم به عنوان یکی از مؤلفههای اصلی مدیریت جهادی در عرصه مدیریت امنیتی در کردستانچیست؟» طرح و با روش توصیفیـ تحلیلی ضمن بیان جایگاه مردم، کارکرد مردم در عرصه مدیریتامنیتی بررسی و تحلیل شده است.
مدیریت جهادی
امنیت مردمنهاد
مردمگرایی
کردستان
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
2016
11
21
35
70
https://ps.ihu.ac.ir/article_200527_d576d38e37775df8f8fc5223924a8fe4.pdf
فصلنامه آفاق امنیت
2538-1857
2538-1857
1395
9
32
تأثیر رژیم کنترل تکنولوژی موشکی بر امنیت ملی و توان بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران
بهادر
امینیان
شفق
ضمیری جیرسرایی
در مقالۀ پیشرو با طرح این پرسش که «رژیم کنترل تکنولوژی موشکی چگونهبر امنیت جمهوری اسلامی ایران تأثیر میگذارد؟» به معرفی و بررسی رژیم کنترل تکنولوژی موشکیاز ابتدای شکلگیری آن میپردازیم و در ارتباط با آن الزامات امنیتی ایران را بررسی میکنیم. هدف از نوشتار فرارو آن است که چگونگی تأثیررژیم کنترل تکنولوژی موشکی را بر امنیت ملی ایران و نیز چالشهای ایران در ارتباط با رژیم یاد شده آشکار نماییم. در سال 1987 در پی اوجگیری نگرانیهای بینالمللی دربارۀ اﺷﺎﻋۀ تسلیحات ﻣﻮﺷکی به دعوت ایالاتمتحده امریکا، هفتکشور صنعتی جهان رژیم کنترل تکنولوژی موشکی (امتی سی آر) را ایجاد میکنند. این رژیم از ﮐﺸﻮرﻫﺎﯾﯽ تشکیل شده اﺳﺖ ﮐـﻪ در اﺷـﺎعه نیافتن ﻣﻮﺷـک،ﻣﻨﺎﻓﻊ و درک سیاسی مشترک دارﻧﺪ. روش این نگاشته توصیفی– تحلیلی میباشد و نتایج پژوهش حاکی از آن است که رژیم کنترل تکنولوژی موشکی با ماهیتیسیاسی در پی تأثیرگذاری جهانی است. این رژیم امنیتی بر امنیت جمهوری اسلامی ایران تأثیرگذاشته و بازدارندگی موشکی ایران را، که تکیهگاه اصلی امنیت ملی کشور است، میتواند با مشکل مواجه سازد.
رژیم کنترل تکنولوژی موشکی
امنیت ملی
فناوری
بازدارندگی
2016
11
21
71
96
https://ps.ihu.ac.ir/article_200528_2dcf7e6f788e5980193c36980cc5f6f0.pdf
فصلنامه آفاق امنیت
2538-1857
2538-1857
1395
9
32
ماهیتشناسی الگوهای پاسخ به وضعیّتهای اضطراری با تأکید بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
داود
محبی
حامد
کرمی
«وضعیّتهای اضطراری»، بهعنوان یک سازوکار حقوقیکه سبب تعلیق برخی حقهای بشری و نهادهای اساسیمیشود، نهادی شناخته شده در تقریباً همۀ نظامهای سیاسی و حقوقی است. هیچ کشوری در جهان، صرفنظر از نظام سیاسی و اجتماعی یا سطح توسعۀ اقتصادی آن وجود ندارد که از وضعیّتهای اضطراری شدید، تنشها، بحرانها، آشوبها، نا آرامیهای سیاسی و اجتماعی، بلایای طبیعی، فجایع زیستمحیطیو ... در امان باشد.تاریخ بشر گواهی میدهد که هرگاه موجودیت یک جامعه با تهدیدی جدّی در معرض خطر قرار گرفته است، پیوسته نسبت به آن تهدیدمخاطرهآمیز واکنشی سریع صورت گرفته است و در این رویارویی،آن جامعه تدابیری خاص، غیر معمول و غیر عادّی را به کار گرفته است. از منظر دانش حقوق اساسی،الگوهای پاسخ به این وضعیتها را، از منظر نسبت این پاسخها با اصل حاکمیت قانون، به دو الگوی پاسخ قانونی و پاسخ فراقانونی میتوان تقسیم بندی کرد. در این مقاله به بررسی مفهوم «وضعیّتهای اضطراری» و الگوهای پاسخ به این وضعیّتها در دانش حقوق اساسی، بهطورعام، و حقوق اساسی ایران، بهطور خاص، و نقد و بررسیآنها میپردازیم.
وضعیتهای اضطراری
حقوق اساسی
الگوی تطابق اساسی
الگوی اقدامات فراقانونی
لیبرال-دمکراسی
ایران
2016
11
21
https://ps.ihu.ac.ir/article_200529_f51a30f5ba63a48cdef23ccffa9e3590.pdf
فصلنامه آفاق امنیت
2538-1857
2538-1857
1395
9
32
مداخلۀ نظامی خارجی در مخاصمات مسلحانه غیربینالمللی از منظر حقوق بینالملل:بررسی وضعیت عراق، سوریه، یمن و بحرین
سید یاسر
ضیایی
محسن
یدایی امناب
اعتراض به دولت مرکزی میتواند در اشکال و سطوح مختلفی و برای اهداف گوناگون اتفاق افتد. ممکن است مخالفتبا دولت مرکزی به سطح مخاصمۀ مسلحانه برسد که دراینصورت، دولتهای خارجی ذینفع مواضعی را اتخاذ خواهند کرد. ممکن است دولت خارجی به دعوت از دولت مرکزییا شورشیان بخواهد در مخاصمۀ مسلحانۀ داخلی مداخلۀ نظامی کند. اینکه قلمروی مشروعیتمداخلۀ نظامی در چنین مواقعی تا کجاست از موضوعات مهم حقوق بینالملل امروز است. در سال های اخیر (2014-2016) مخاصمات منطقۀ غرب آسیا- اعماز سوریه، عراق، یمن و بحرین- موجب مداخلۀ نظامی دولتهایی نظیر امریکا و متحدانش، روسیه، عربستان سعودی و جمهوریاسلامی ایران شده است. باتوجهبه اسناد موضوعه و رویۀبینالمللی موجود به نظر میرسد در مخاصمات مسلحانۀ غیربینالمللیمداخلۀ مبتنی بر رضایت دولت مرکزی، اصل اولیۀ تجویز بوده و مداخلۀ مبتنی بر رضایت گروهشورشی اصل اولیۀ عدم تجویز است. این اصول دربارۀ نهضتهای آزادیبخش و در ارتباط با مخاصماتداخلی بینالمللیشده متفاوت خواهد بود. همچنین، مؤلفۀ شناسایی دولت مرکزی یا گروه شورشی نقشمؤثری در تعیین مشروعیت مداخلۀ نظامی خارجی در اینگونه وضعیتها خواهد داشت. بررسی تأثیرتأسیسات حقوقی نوین، مانند مداخلۀ بشردوستانه و مسئولیت حمایت، نیز در تعیین الگوریتممشروعیت مداخلۀ مبتنی بر رضایت نیز دراینزمینهضروری است.
اصل منع توسـل بـه زور
اصل عدم مداخله
اصل حق تعیین سرنوشت
مخاصمات مسلحانۀ غیر بینالمللی
گروههای شورشی
مداخلۀ مبتنی بر رضایت
دعوت به مداخله
2016
11
21
https://ps.ihu.ac.ir/article_200530_dd208d07546cec780052a9045a054861.pdf
فصلنامه آفاق امنیت
2538-1857
2538-1857
1395
9
32
جنگجویان خارجی در خاورمیانه و تعهدات دولت مبدأ
محمد
حبیبی مجنده
حضور و مشارکت جنگجویان خارجی در درگیریها و مخاصمات مسلحانه در خاورمیانه چالشهای فراوانی برای ثبات و امنیت این منطقه و صلحو امنیت بینالمللی ایجادکرده و موجب گسترش دامنه درگیریها، تشدید اقدامات سبعانه علیه غیرنظامیان و فجایع ناگفتنی شده است. چنین مینماید که آحاد کشورها و جامعه بینالمللی دیرهنگام متوجه تهدیدهای ناشی از هجومجنگجویان خارجی به منطقه شدند و اکنون سخت در تلاشاند با آن مقابله کنند. مطالعات فراوانی درباره علل پیدایشو گسترش این پدیده، اهداف و انگیزههای پیوستن به گروههای مسلحدر آن سوی مرزها، شیوههای جذب نیروو تأمین مالی جنگجویان خارجی، کیفیت و نقش آنان در مخاصمه، تشکیلات و ساختار راهبریآنان و چگونگی هماهنگ کردن اقدامات کشورها برای مقابله با این پدیده انجام گرفته است.در این میان، خصلت بینالمللی موضوع،ابعاد گوناگون و درگیر شدن بازیگران مختلف در آن پرسشهایی در حقوق بینالملل برانگیخته است. یافتن چارچوب هنجاریبینالمللی برای مقابله با سیل فزایندهجنگجویان خارجی و تهدیدهای ناشی از آن از اهمیتی فوقالعاده برای حاکمیت قانون در روابط بینالمللی برخوردار است. در این نوشته تلاش خواهد شد به یکی از این پرسشها پاسخ داده شود: دولتهایی که جنگجویان خارجی از آنها راهی پیوستنبه مخاصمه مسلحانه در سرزمین دولت دیگر میشوند چه تعهداتی در پیشگیری و سرکوب این پدیده بر دوش دارند؟ کاوش در اصول عام حقوق بینالملل و قطعنامههای الزامی شورای امنیت در مقابله با جنگجویان خارجی حاکی از تعهداتی برای دولتمبدأ در دو مرحله عزیمت و نیز بازگشت جنگجویان خارجی است. از این رو، نویسنده تلاشخواهد کرد این تعهدات را تشریح و ارزیابی کند.
جنگجویان خارجی
مبارزه با تروریسم
عراق و سوریه
تعهدات بینالمللی دولت مبدأ جنگجویان خارجی
2016
11
21
https://ps.ihu.ac.ir/article_200531_f2f35193dea24a48ae7feb34df3a01f4.pdf